Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Piszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lipca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Lisowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Judyta Masłowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lipca 2024 roku

sprawy z powództwa B. S.

przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej Szpitalowi (...) w P.

o zapłatę

o r z e k a:

I.  Powództwo oddala.

II.  Zasądza od powódki B. S. na rzecz pozwanego Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Szpitala (...) w P. kwotę 917 zł (dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 95/24

UZASADNIENIE

B. S. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...) wytoczyła powództwo przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej Szpitalowi (...) w P. o ustalenie wysokości czynszu wynikającego z umowy najmu zawartej między powódką B. S. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą (...) B. S. i pozwanym Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej Szpitalem (...) w P. za miesiąc kwiecień 2020 roku na kwotę 1 złotych, za miesiąc maj 2020 roku na kwotę 1 złoty, za miesiąc czerwiec 2020 roku na kwotę 1 złoty, za miesiąc lipiec 2020 roku na kwotę 1 złoty, za miesiąc sierpień 2020 roku na kwotę 1 złoty, za miesiąc wrzesień 2020 roku na kwotę 1 złoty oraz za miesiąc październik 2020 roku na kwotę 1 złoty.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że prowadzi działalność polegającą na sprzedaży napoi i przekąsek za pośrednictwem automatów sprzedażowych lokalizowanych na wynajmowanych przez powódkę powierzchniach znajdujących się przede wszystkim w obiektach użyteczności publicznej.

Powódka wynajmowała powierzchnię od pozwanego na podstawie zawartej umowy najmu. Zgodnie z umową najmu pozwany oddał powódce w najem powierzchnię pod instalację automatów sprzedażowych zlokalizowanych na terenie pozwanego, a powódka zobowiązała się uiszczać na rzecz pozwanego czynsze najmu określone w umowach. W związku z umowami najmu pozwany wystawił powódce faktury VAT na łączną kwotę 2 607,91 złotych.

Faktury te pozostają nieopłacone. W związku z powyższym pozwany kierował do powódki wezwania do zapłaty. W odpowiedzi powódka zwracała się do pozwanego o nienaliczanie czynszu w związku z panującą epidemią koronawirusa SARS-CoV-2 oraz spowodowanymi ograniczeniami epidemiologicznymi i drastycznym spadkiem obrotów jej przedsiębiorstwa. W tej sprawie powódka kierowała do pozwanego liczną korespondencję. Pozwany nie przychylił się do powyższych próśb.

W odpowiedzi na pozew pozwany Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital (...) w P. w pierwszej kolejności podniósł zarzut przedawnienia. Jednocześnie pozwany podniósł, że brak jest przesłanek do obniżenia wysokości czynszu. Pozwany wskazał, że Szpital (...) jest Samodzielnym Zakładem Opieki Zdrowotnej pokrywającym z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty działalności i zobowiązań. Pozwany podkreślił, że działając w ramach reżimu finansów publicznych nie był uprawniony do swobodnego, dowolnego umorzenia lub obniżenia należności w postaci czynszu najmu, lecz musiał kierować się zasadami określonymi w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych.

W ocenie pozwanego powódka nie wykazała, aby wystąpił ważny interes publiczny uzasadniający umorzenie należności czynszowych.

Pozwany podkreślił również, że w spornym okresie również znajdował się w bardzo trudnej sytuacji finansowej związanej z wybuchem pandemii. Pozwany na skutek sytuacji epidemiologicznej oraz wzmożonych wydatków Szpitala z tym związanych był znacznie zadłużony. Potrzeby pozwanego w spornym okresie były ogromne, a ceny wszystkich środków ochrony medycznej znacznie wzrosły.

Pozwany podkreślił, że obniżenie wysokości czynszu, którego dochodzi powódka jest rażąco nadmierne.

Sąd ustalił, co następuje:

B. S. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) polegającą na sprzedaży napoi i przekąsek za pośrednictwem automatów sprzedażowych. B. S. najmowała powierzchnię od Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Szpitala (...) w P.. Zgodnie z umową najmu Szpital (...) w P. oddał B. S. powierzchnię pod instalację automatów sprzedażowych zlokalizowanych na terenie Szpitala, a B. S. zobowiązała się uiszczać na rzecz Szpitala czynsze określone w umowach.

(...) Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital (...) w P. wystawił B. S. faktury VAT na łączną kwotę 2 607,91 złotych za okres najmu od kwietnia 2020 roku do października 2020 roku. Faktura pozostaje nieopłacona.

(bezsporne)

Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 roku na terytorium Polski wprowadzono stan zagrożenia epidemicznego w związku z wykryciem pierwszych przypadków zarażenia SARS-CoV-2. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 roku ogłoszono na terytorium RP stan epidemii. Stan epidemii trwał do 16 maja 2022 roku i został odwołany rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 roku w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii. W związku ze stanem epidemii w Szpitalu stosowany był zakaz odwiedzin chorych oraz zakaz opuszczania przez hospitalizowanych chorych oraz ich rodziców i opiekunów na oddziale zakaźnym i oddziale wewnętrznym,

(bezsporne: dowód: zeznania pozwanego [01:00:55], [01:01:43], k. 59 )

Do końca października 2020 roku automaty sprzedażowe były zlokalizowane w lokalu Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Szpitala (...) w P.. Współpraca rozpoczęła się w roku 2016 i do czasu pandemii układała się dobrze. B. S. pod koniec marca zwracała się do Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Szpitala (...) w P. o nienaliczanie czynszów w związku z wprowadzonymi ograniczeniami podyktowanymi pandemią.

Podstawowymi klientami były osoby odwiedzające pacjentów. Pracownicy Szpitala również mogli korzystać z automatów sprzedażowych. B. S. nie wypowiedziała umów o najem powierzchni wraz z początkiem pandemii, ponieważ miała nadzieje, że ograniczenia potrwają krótko. B. S. nie pisała do Szpitala próśb o rozłożenie na raty należności za najem, ani też o odroczenie płatności w czasie. Wielokrotnie zgłaszała prośbę o nienaliczenie czynszu.

B. S. i Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital (...) w P. rozwiązali umowę na mocy porozumienia stron z końcem października 2020 roku. B. S. oczekiwała, że czynsz zostanie umorzony. Nie była ona zorientowana w sytuacji finansowej Szpitala w roku 2020.

B. S. sprzedała halę magazynową na spłatę zadłużeń. W 2019 roku kupiła nowe automaty na podstawie umowy leasing i spłacała raty w kwocie 22 000 złotych miesięcznie.

B. S. nie korzystała z tarcz rządowych. W tej chwili B. S. nadal prowadzi działalność.

(bezsporne, dowód: zeznania powódki B. S. e-protokół z dnia 11.07.2024r. [00:08:11, 00:08:46], [00:10:05], [00:12:27], [00:15:28], [00:18:53], [00:20:37], [00:21:57], [00:23:27], [00:33:11], [00:33:47], [00:35:21], [00:39:04], [00:39:33], [00:41:57], [00:43:07], [00:44:09], [01:15:31], [01:16:07], [01:16:49] k. 58-59)

W 2020 roku Szpital prowadził działalność w trybie zarządzania kryzysowego. Na skutek decyzji Wojewody, szpital w P. był dedykowany częściowo do walki z wirusem Covid-19.

W okresie pandemii szpital realizował politykę podwyższonych płac dla personelu mającego kontakt z pacjentami zarażonymi Covid-19. W okresie pandemii wzrosły ceny wykorzystywanych przez szpital środków zabezpieczających np. maseczek, rękawiczek, ubrań zabezpieczających, środków dezynfekcji.

Szpital nadal posiada zadłużenie. Szpital szuka dodatkowych źródeł dochodów, podnajmuje lokale komercyjnym laboratoriom, zabezpiecza imprezy, aby pozyskać dodatkowe źródła dochodu. Żaden podmiot prowadzący usługi na rzecz szpitala nie pozyskał zmiany warunków prowadzonych umów.

Automaty były uzupełnieniem oferty szpitala dla pacjentów, personelu i odwiedzających. Nie była to usługa kluczowa, była usługą dodatkową. Nie wpływała ona na jakość leczenia.

(dowód: zeznania przedstawiciela pozwanego M. S. e-protokół z dnia 11.07.2024r. [00:55:49], [00:56:50], [00:58:40], [01:00:01], [01:00:21], [01:00:55], [01:09:38], k. 58v-59)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny w rozpoznawanej sprawie pozostawał w zasadniczej części bezsporny. Został ustalony w przeważającej części na zeznaniach stron. Strony różniły się, co do oceny prawnej okoliczności przytoczonych przez powódkę mających dowodzić zasadności dochodzonego przez nią roszczenia.

Podstawę prawną roszczenia pozwu stanowi art. 357 ¹ kc. Ingerencja Sądu w umowny stosunek obligacyjny na podstawie tego przepisu może mieć miejsce wtedy, gdy wystąpią kumulatywnie następujące przesłanki, do wykazania, których zobowiązany jest podmiot, który domaga się ingerencji Sądu w stosunek zobowiązaniowy:

1) źródłem powstania zobowiązania jest umowa,

2) nastąpiła zmiana stosunków o charakterze nadzwyczajnym,

3) zmiana ta musi nieść za sobą nadmierną trudność w spełnieniu świadczenia lub musi grozić jednej ze stron rażącą stratą,

4) między dwoma ostatnimi przesłankami zachodzi związek przyczynowy,

5) strony nie przewidziały przy zawieraniu umowy wpływu zmiany stosunków na wykonanie zobowiązania.

W niniejszej sprawie podstawowe znaczenie miało ustalenie następujących przesłanek: nadzwyczajność zmiany stosunków, brak możliwości jej przewidzenia i rażąca strata grożąca powódce oraz przesłanka związku przyczynowego, gdyż bezspornie chodziło o stosunek umowny. Dodatkowo w wypadku stosowania art. 357 ¹ k.c., za zmianą zobowiązania powinny przemawiać interesy stron i zasady współżycia społecznego.

W odniesieniu do przesłanki nadzwyczajnej zmiany stosunków i przewidywalności przy zawieraniu umowy, pod pojęciem "nadzwyczajna zmiana stosunków" rozumieć należy taki stan rzeczy, który zdarza się rzadko, a jednocześnie jest niezwykły, niebywały, wyjątkowy, normalnie niespotykany. Nadzwyczajna zmiana stosunków może mieć tło przyrodnicze, jak i społeczne. Jako przykłady zdarzeń powodujących nadzwyczajną zmianę stosunków można wskazać na nieurodzaj, epidemie, operacje wojenne, strajki generalne, różnego rodzaju klęski żywiołowe, nadzwyczajną, szczególnie głęboką zmianę sytuacji gospodarczej, gwałtowną zmianę poziomu cen na określonym rynku, długotrwały paraliż środków transportu lub łączności, zmianę ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa itd. Nadzwyczajna zmiana stosunków może wystąpić również w warunkach stabilnego rozwoju gospodarczego, a nadzwyczajną zmianę stosunków może tworzyć ciąg zdarzeń w postaci przemian społecznych, gospodarczych i politycznych, które przez swoje oddziaływanie na treść łączącego strony stosunku prawnego zniweczyły pierwotne kalkulacje stron, a które nie były, nawet przy dołożeniu należytej staranności do przewidzenia w chwili zawarcia umowy (vide: wyrok SN z dnia 17 października 2012 r., II CSK 646/11, Lex nr 1243010).

W ocenie Sądu, w rozpoznawanej sprawie ta przesłanka została spełniona. Oczywistym jest, że warunki społeczno-gospodarcze, w jakich działały strony, zmieniły się nagle w marcu 2020 roku, co spowodowane zostało pandemią Covid-19 i wprowadzonymi w związku z nią ograniczeniami w prowadzeniu działalności gospodarczej, jak również obostrzeniami sanitarnymi powodującymi ograniczenia w przemieszczaniu się ludności, co przełożyło się także na spadek obrotów wielu przedsiębiorstw, w tym również zajmujących się produkcją i handlem. Podkreślenia w tym miejscu wymaga fakt, że zmiany te dotknęły nie tylko powódkę, lecz również pozwanego. Zawierając umowę najmu w 2019 roku strony nie mogły przewidzieć pandemii, która dotarła do Polski w 2020 roku i nie mogły przewidzieć również jej skutków.

Druga z przesłanek wskazanych w treści art. 357 ¹ kc – groźba rażącej straty zachodzi wówczas, gdy nastąpił ogromny wzrost lub spadek wartości świadczenia jednej ze stron, a zwłaszcza, jeżeli spełnienie świadczenia przez dłużnika zgodnie z pierwotną treścią zobowiązania oznaczałoby naruszenie równowagi między świadczeniami stron, w bardzo znaczącym rozmiarze. Nie musi to być strata, która zachwiałaby kondycją finansową wykonawcy bądź groziłaby mu upadłością, a chodzi o stratę transakcyjną (vide: wyroki SN: z dnia 15 listopada 2006 r., V CSK 251/06, i z dnia 9 sierpnia 2012 r. V CSK 366/11, Lex nr 1231630). Przesłankę tę ocenia się w ramach danego kontraktu.

W rozpoznawanej sprawie strona powodowa nie wykazała, że spełnienie świadczenia w dotychczasowej wysokości groziłoby jej rażącą stratą. Nie udowodniła również związku przyczynowego pomiędzy zmianą stosunków wywołaną pandemią Covid – 19, a mającą jej grozić rażącą stratą.

W oparciu o dowody przedstawione przez powódkę nie sposób przyjąć, że zmiana stosunków, jaka nastąpiła w marcu 2020 roku groziła powódce rażącą stratą. Podkreślenia w tym miejscu wymaga fakt, że powódka nie przedstawiła dokumentów, które pozwoliłyby Sądowi ocenić jej sytuację majątkową w sposób pełny i kompleksowy. Dokumenty, jakie przedstawiła powódka to potwierdzające należności Szpitala wydruki z programu księgowego oraz analiza wyników działalności gospodarczej przedsiębiorcy, która to została zakwestionowana przez pozwanego. Wobec powyższego nie sposób ustalić, jaki końcowy zysk lub stratę poniosła powódka w 2020 roku w skali całego kraju i w odniesieniu do działalności prowadzonej w Szpitalu (...) w P.. Brak również zbiorczych dokumentów dotyczących prowadzonej przez powódkę działalności za 2019 rok lub za lata wcześniejsze, co uniemożliwia dokonanie porównania wymienionych danych. Nie sposób w tej sytuacji ocenić, o ile i czy w ogóle w analogicznym okresie 2019 roku obroty powódki były wyższe w porównaniu z obrotami z 2020 roku. Nadto należy podkreślić, że powódka w toku procesu zapewniała, że poniosła stratę w 2020 roku, jednakże nie potrafiła ocenić, nawet w sposób przybliżony, szacunkowy swoich zysków bądź strat w związku z prowadzoną działalnością w Szpitalu (...) w P.. W związku z brakiem dowodów nie sposób ustalić, jaki dokładnie wpływ miały ograniczenia i zmiany z okresu pandemii na obroty w działalności powódki. Dodatkowo na rozprawie w dniu 11 lipca 2024 roku powódka nie była w stanie zapewnić, że automaty sprzedażowe w spornym okresie były sprawne. Przy czym przez cały okres objęty roszczeniem pozwu powódka korzystała z lokalu pozwanego.

Należy podkreślić, że powódka pozwie wskazała, że łączna wartość miesięcznych czynszów w marcu 2020 roku wynosiła 99 000 złotych netto miesięcznie, przy około 160 zawartych umów najmu powierzchni. W toku procesu podkreślała również, że większa część podmiotów umorzyła czynsz lub zaproponowała korzystniejsze warunku umowy.

Natomiast łączny koszt najmu powierzchni w Szpitalu (...) w P. to kwota 2 607,91 złotych za okres od kwietnia do października. Trudno, więc uznać, że w kontekście działalności powódki, jest to rażąca strata. Tym bardziej, że jak wyżej wspomniano, powódka nie określiła, jaką i czy w ogóle poniosła stratę, szczególnie w kontekście działalności prowadzonej w lokalu pozwanego. Ponadto powódka z całą pewnością zaoszczędziła znaczne środki z uwagi na zmianę umów z innymi podmiotami.

Wobec braku jakichkolwiek dowodów nie sposób znaleźć uzasadnienia dla zmiany łączącego powódkę z pozwanym stosunku zobowiązaniowego.

Na marginesie należy dodać, że nawet gdyby powódka wykazała zaistnienie wszystkich opisanych powyżej przesłanek, Sąd nie uwzględniłby powództwa, ponieważ za zmianą stosunku zobowiązaniowego łączącego strony nie przemawiają interesy stron i zasady współżycia społecznego. Obniżenie czynszu do poziomu proponowanego przez powódkę prowadziłoby do nieuzasadnionej dysproporcji świadczeń stron i straty po stronie pozwanego. Nie bez znaczenia, w świetle oceny roszczenia powódki pod kątem zasad współżycia społecznego, pozostaje przy tym fakt, że pozwany w spornym okresie ponosił ogromne koszty. Powszechnie wiadomo, że w okresie pandemii, szczególnie na jej początku, wszelkiego typu odzież ochronna jak przykładowo rękawiczki, maseczki ochronne, fartuchy znacznie podrożały. Konieczne również było wypłacanie personelowi mającemu kontakt z pacjentami chorymi na Covid-19 podwyższonego wynagrodzenia. Szpital musiał przede wszystkim zadbać o zdrowie i życie personelu i pacjentów, co w tamtym okresie niewątpliwie wiązało się z ogromnymi kosztami. Ponadto Szpital posiadał i nadal posiada zadłużenie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił powództwo, o czym orzekł w pkt I. wyroku o kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 z późn. zm.). Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, Sąd obciążył powódkę, jako stronę przegrywającą niniejsze postępowanie w całości kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego tj. kwotą 900 zł kosztów zastępstwa procesowego oraz 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Jednocześnie od przyznanej pozwanemu kwoty kosztów procesu Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, o czym orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.