Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Piszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Magdalena Łukaszewicz

Protokolant: sekretarz sądowy Paula Milewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 lipca 2024 roku

sprawy z powództwa (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko P. B., M. B.

o zapłatę

o r z e k a:

I.  Zasądza od pozwanych P. B., M. B. solidarnie (jako spadkobierców Z. B. zmarłego dnia 29.01.2022r.)) na rzecz powoda (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 61 885,03 zł (sześćdziesiąt jeden tysięcy osiemset osiemdziesiąt pięć złotych 03/100 groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 61 724,44 od dnia 28.03.2023r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 160,59 zł od dnia 22.04.2024r. do dnia zapłaty – z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanych za długi spadkowe do wartości ustalonego w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza stanu czynnego spadku.

II.  Zastrzec pozwanym P. B. i M. B. prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe do wartości ustalonego w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza stanu czynnego spadku.

III.  Odstąpić od obciążania pozwanych kosztami procesu.

UZASADNIENIE

w zakresie punktu II. i III. wyroku z dnia 11 lipca 2024 roku

W dniu 22 kwietnia 2024 roku (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wytoczyła powództwo przeciwko M. B. i P. B. – spadkobiercom Z. B. – o zapłatę solidarnie kwoty 61 885,03 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 61 724,44 zł od dnia 28.06.2023r. do dnia zapłaty i od kwoty 160,59 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanych solidarnie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że dochodzona wierzytelność wynika z umowy o kredyt konsolidacyjny zawartej w dniu 18.12.2017r. pomiędzy powódką, a spadkodawcą Z. B..

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie na ich rzecz od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Z ostrożności procesowej, w przypadku uwzględnienia żądania pozwu, wnieśli o zastrzeżenie w treści wyroku, że pozwani ponoszą odpowiedzialność tylko do wartości stanu czynnego spadku ustalonego w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza oraz o nieobciążanie pozwanych kosztami procesu. Pozwani podkreślili, że nie dali żadnych powodów do wytoczenia niniejszego powództwa. Wskazali, że przed wytoczeniem powództwa powódka posiadała wiedzę, iż pozwani złożyli oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza oraz, że spadkodawca nie zostawił żadnego majątku.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 18 grudnia 2017 roku pomiędzy (...) Bankiem Spółką Akcyjną z siedzibą w W., a Z. B. zawarta została umowa o kredyt konsolidacyjny o numerze (...), z której warunków pożyczkobiorca nie wywiązał się. (bezsporne)

W dniu 29 stycznia 2022 roku Z. B. zmarł. (bezsporne)

W dniu 1 marca 2022 roku spadkobiercy Z. B. – żona M. B. i syn P. B. złożyli przed notariuszem oświadczenia o przyjęciu spadku po Z. B. z dobrodziejstwem inwentarza. Oświadczenia te zostały zarejestrowane w Sądzie Rejonowym w Piszu pod sygn. akt I N 59/22.

W dniu 21 lutego 2023 roku kserokopia ww. oświadczeń została doręczona pełnomocnikowi (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. zgodnie z jego pisemnym wnioskiem.

(dowód: oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza k. 3, wniosek o wydanie kserokopii oświadczeń k. 5, zpo k. 20 – akt sprawy I N 59/22 Sądu Rejonowego w Piszu)

Następnie w dniu 26 kwietnia 2022 roku M. B. i P. B. złożyli w Sądzie Rejonowym w Piszu wykazy inwentarza po spadkodawcy Z. B., które zarejestrowane są pod sygn. akt I N 123/22.

(dowód: wykazy inwentarza k. 3-4v akt sprawy I N 123/22 Sądu Rejonowego w Piszu)

W dniu 20 marca 2022 roku (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wystąpiła do Sądu Rejonowego w Piszu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po Z. B., wskazując jako uczestników postępowania M. B. i P. B.. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt I Ns 115/23.

W odpowiedzi na ww. wniosek, złożonej w dniu 14 kwietnia 2023 roku, M. B. i P. B. poinformowali Sąd, że złożyli przed notariuszem oświadczenia o przyjęciu spadku po Z. B. z dobrodziejstwem inwentarza, które to oświadczenia zarejestrowane zostały w Sądzie Rejonowym w Piszu pod sygn. akt I N 59/22, oraz, że złożyli wykazy inwentarza, które są zarejestrowane w Sądzie Rejonowym w Piszu pod sygn. akt I N 123/22.

Odpis ww. odpowiedzi na wniosek doręczono pełnomocnikowi wnioskodawczyni (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. w dniu 21 kwietnia 2023 roku.

Postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2023 roku wydanym w sprawie I Ns 115/23 Sąd Rejonowy w Piszu stwierdził, że spadek po Z. B. na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabyli: żona M. B. i syn P. B. w udziale po ½ części każdy z nich.

(dowód: wniosek o stwierdzenie nabycia spadku k. 3-5, odpowiedź na wniosek k. 32, zpo k. 36, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku k. 39 – akt sprawy I Ns 115/23 Sądu Rejonowego w Piszu)

W dniu 11 września 2023 roku (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wystąpiła do Sądu Rejonowego w Piszu z wnioskiem o sporządzenie spisu inwentarza majątku spadkowego po Z. B. (sygn. akt I Ns 377/23).

Postanowieniem z dnia 5 października 2023 roku wydanym w powyższej sprawie, Sąd Rejonowy w Piszu postanowił sporządzić spis inwentarza majątku spadkowego po Z. B. i zarządził ogłoszenie o wydaniu postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza na stronie internetowej oraz na tablicy ogłoszeń Sądu Rejonowego w Piszu.

Odpis ww. postanowienia doręczono pełnomocnikowi wnioskodawczyni (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. w dniu 19 października 2023 roku.

(dowód: wniosek o sporządzenie spisu inwentarza k. 3-4, postanowienie z dnia 05.10.2023r. k. 33, zpo k. 40 – akt sprawy I Ns 377/23 Sądu Rejonowego w Piszu)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1031 § 2 k.c., w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku (odpowiedzialność pro viribus patrimonii).

Stosownie do art. 319 k.p.c., jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości, sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości, uwzględnić powództwo zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności.

W tym miejscu podnieść należy, iż nabycie przez spadkobiercę spadku z dobrodziejstwem inwentarza wywołuje skutek prawny w postaci faktycznego ograniczenia jego odpowiedzialności za długi spadkowe spadkodawcy, ale w stosunku do tych wierzycieli, wobec których spadkobierca skutecznie procesowo powołał się na to ograniczenie na etapie postępowania rozpoznawczego lub klauzulowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie I ACa 219/13). Kwestia, czy długi spadkowe przekraczają stan czynny spadku, nie podlega badaniu w ramach postępowania rozpoznawczego ani klauzulowego. Ograniczenie odpowiedzialności dłużnika - spadkobiercy może być zastrzeżone w wyroku (art. 319 k.p.c.) bądź w klauzuli wykonalności nadanej przeciwko spadkobiercy (art. 792 k.p.c.).

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawał fakt, iż pozwani w terminie ustawowym złożyli przed notariuszem oświadczenia o przyjęciu spadku po Z. B. z dobrodziejstwem inwentarza. W treści złożonej odpowiedzi na pozew, pozwani skutecznie powołali się względem powódki (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na ograniczenie ich odpowiedzialności za długi spadkowe spadkodawcy Z. B. do stanu czynnego spadku (k. 73).

Wobec powyższego, uznać należało, iż przesłanki z art. 319 k.p.c. zostały w niniejszej sprawie spełnione, dlatego na podstawie powołanego przepisu Sąd orzekł, jak w punkcie II. wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Przepis powyższy ma wprawdzie charakter wyjątkowy, stanowi bowiem odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy, będącej osnową systemu orzekania o kosztach procesu. W ten sposób ustawodawca - w określonych okolicznościach - przyznał prymat zasadzie słuszności, nie określił jednak "wypadku szczególnie uzasadnionego" ani nie podał jego przykładów, podobnie jak nie uczynił tego w innych przepisach kodeksu postępowania cywilnego, w których odwołał się do takich lub podobnych przypadków.

Dynamika postępowania cywilnego, różnorodność występujących w nim stanów faktycznych, a także rozmaitość stron i nieprzewidywalność ich zachowań nie pozwalają na sformułowanie uniwersalnej definicji normatywnej; prawodawca pozostawia ocenę w tym zakresie sądowi, odwołując się do jego kompetencji, bezstronności, doświadczenia oraz poczucia sprawiedliwości. Ocena sądu w tym zakresie ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie zachodził szczególnie uzasadniony wypadek, o którym mowa w art. 102 k.p.c., usprawiedliwiający odstąpienie od obciążenia pozwanych obowiązkiem zwrotu kosztów procesu stronie powodowej.

Należy zauważyć, że już w dniu 21 lutego 2023 roku (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. powzięła informację o złożeniu przez spadkobierców ustawowych oświadczeń o przyjęciu spadku po Z. B. z dobrodziejstwem inwentarza. Wtedy bowiem pełnomocnikowi wierzyciela, na jego pisemny wniosek, doręczono - na zarządzenie przewodniczącego - kserokopie wspomnianych oświadczeń. Po raz kolejny, o fakcie złożenia przez spadkobierców ustawowych oświadczeń o przyjęciu spadku po Z. B. z dobrodziejstwem inwentarza, wierzyciel został zawiadomiony w dniu 21 kwietnia 2023 roku w toku sprawy I Ns 115/23 o stwierdzenie nabycia spadku, gdy doręczono mu odpis odpowiedzi na wniosek uczestników postępowania. Z odpowiedzi tej wynikało ponadto, że uczestnicy złożyli wykazy inwentarza, które zostały zarejestrowane w Sądzie Rejonowym w Piszu pod sygn. akt I N 123/22. Z treści tych wykazów wprost wynika, iż spadkodawca nie pozostawił żadnego majątku.

Nadto, nie bez znaczenia jest fakt, iż w dniu 11 września 2023 roku (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wystąpiła do Sądu Rejonowego w Piszu z wnioskiem o sporządzenie spisu inwentarza majątku spadkowego po Z. B. (sygn. akt I Ns 377/23) i w dniu 5 października 2023 roku uzyskała w tej sprawie postanowienie Sądu Rejonowego w Piszu o sporządzeniu spisu inwentarza, którego odpis doręczono jej pełnomocnikowi w dniu 19 października 2023 roku.

W tych okolicznościach, zasądzenie na rzecz powódki kosztów niniejszego procesu, byłoby w ocenie Sądu rażąco niesprawiedliwe i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, skoro już z treści złożonych przez spadkobierców w dniu 26 kwietnia 2022 roku wykazów inwentarza wprost wynika, że spadkodawca nie pozostawił żadnego majątku, a przed wniesieniem pozwu powód nie przeprowadził procedury spisu inwentarza przez komornika zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego w Piszu wydanym w sprawie I Ns 377/23. Zdecydował się jednak na wytoczenie powództwa narażając pozwanych na koszty procesu, których nie byli w stanie uniknąć.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 102 k.p.c., Sąd orzekł, jak w punkcie III. wyroku.