Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Piszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2023 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Gajewska

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Zuzga

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 września 2023 roku

sprawy z powództwa (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W.

przeciwko W. M.

o zapłatę

o r z e k a:

I.  Oddala powództwo.

II.  Zasądza od powoda (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. na rzecz pozwanej W. M. na rzecz kwotę 1817 zł ( jeden tysiąc osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 183/23

UZASADNIENIE

(...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty wytoczył powództwo przeciw W. M. o zapłatę 9 891,22 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 9 lutego 2023 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że dochodzona wierzytelność wynika z tytułu umów (...). Zgodnie z warunkami umowy poprzedni wierzyciel udostępnił pozwanemu na podstawie umowy (...) kwotę 3 500 złotych, na podstawie umowy (...) kwotę 5000 złotych. Zgodnie z warunkami umowy pozwana miała spłacać pożyczkę w ratach. Poprzedni wierzyciel wypełnił spoczywające zobowiązanie wynikające z umowy pożyczki. Pozwana nie wywiązała się z warunków umowy w szczególności nie zwróciła pobranych środków pieniężnych. W związku z niewykonaniem umowy przez pozwaną, umowa została wypowiedziana ze skutkiem na dzień 9 lutego 2021 roku.

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 25 kwietnia 2023 roku w sprawie I Nc 67/23 Sąd Rejonowy w Piszu zasądził od pozwanego na rzecz powoda całość dochodzonego roszczenia wraz z kosztami postępowania.

Pozwana W. M. w terminie wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu wniosła zarzut braku legitymacji czynnej, a także zakwestionowała ważność umowy oraz roszczenie zarówno co do zasady jak i wysokości.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu w dniu 4 lipca 2019 roku pomiędzy W. M., a (...) Spółką Akcyjną została zawarta umowa pożyczki pieniężnej, w ramach której W. M. została kwota 3500 złotych. Całkowity koszt pożyczki wyniósł 2 816,57 złotych, natomiast całkowita kwota do zapłaty 6 316,57 złotych.

Pożyczka miała być spłacana w 18 miesięcznych ratach po 350,93 złotych, a ostatnia rata miała wynosić 350,76 złotych. Całkowity koszt kredytu wyniósł 2 816,57 złotych.

W związku z udzieleniem pożyczki W. M. była zobowiązana ponieść następujące koszty: prowizja za dzielenie pożyczki 1 638 złotych, opłata przygotowawcza – 40 złotych opłata za elastyczny plan spłat – 702 złotych.

Następnie na mocy umowy z 30 marca 2020 roku W. M. przyznana została kwota 5000 złotych, całkowity koszt pożyczki wyniósł 4 371,19 złotych, całkowita kwota do zapłaty to 9 371,19 złotych. Pożyczka miała być spłacana w 36 miesięcznych ratach po 260,32 złotych, a ostatnia rata w kwocie 259,99 złotych.

Z związku z udzieleniem pożyczki pożyczkobiorczyni zobowiązana była ponieść następujące koszty: opłatę przygotowawczą – 40 złotych, prowizję za udzielnie pożyczki – 2 264,50 złotych oraz opłata za elastyczny plan spłat – 970,50 złotych. Całkowity koszt kredytu wynosił 4 371,19 złotych.

W. M. nie wywiązywała się z warunków umowy, w związku z czym (...) Spółka Akcyjna wypowiedziała W. M. umowy pożyczki.

Na podstawie umowy przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji z dnia 17 sierpnia 2022 roku wierzytelności przysługujące (...) Spółce Akcyjna względem W. M. zostały przelane na rzecz (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty.

Pismem z dnia 7 września 2022 roku W. M. została zawiadomiona o przelewie wierzytelności.

(dowód: wyciąg k. 15-17, pełnomocnictwo k. 18-18v, umowa w formie aktu notarialnego k. 19-45, zawiadomienie k. 46, pismo z 7 września k. 47 wypowiedzenie k. 48-49, umowa pożyczki k. 51-57v)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału mając na uwadze, że przepis art. 233 § 1 k.p.c. zobowiązuje Sąd do oceny konkretnych dowodów w związku z całym materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Ponadto Sąd wziął pod uwagę, że zasada swobodnej oceny dowodów nie może być rozumiana jako ich dowolna ocena, ale jest ograniczona wymaganiami prawa procesowego i doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego rozumowania, zgodnie z którymi dowody należy ocenić w sposób wszechstronny, racjonalny i bezstronny.

Sąd miał na uwadze zwłaszcza to, że zgodnie z przepisem art. 232 k.p.c. to strony, jako dysponenci toczącego się postępowania, nie zaś Sąd, są obowiązane wykazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. W końcu w ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwalał na wydanie rozstrzygnięcia w sprawie, zaś dopuszczenie z urzędu innych niż przeprowadzone dowody nie wpłynęłoby na kierunek rozpoznania sprawy.

Pozwana skutecznie przeniosła spór w przedmiotowej sprawie na grunt stosunku podstawowego. Biorąc pod uwagę treść wniesionych zarzutów od nakazu zapłaty Sąd doszedł do przekonania, że sprawa powinna zostać oceniona z punktu widzenia zasadności roszczenia wynikającego z umowy pożyczki z dnia 30 marca 2020 roku.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana zakwestionowała legitymację czynną, a także samo roszczenie co do zasady i co do wysokości. Podkreślała, że w umowie zostały zawarte klauzule abuzywne, kwestionując przy tym postanowienia łączącej strony umowy. Z tego względu Sąd zobowiązany był ocenić zasadność roszczenia powoda przez pryzmat całokształtu przepisów prawa materialnego, nie wyłączając przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych.

Sąd nie miał wątpliwości co do tego, że umowa pożyczki została zawarta pomiędzy W. M., a poprzednikiem prawnym powoda. Nie miał też wątpliwości co do skuteczności umowy przelewu. W ocenie Sądu dokumentacja załączona do pozwu przez powoda udowadnia fakt zawarcia umowy pożyczki, a także umowy przelewu wierzytelności.

Zawarta umowa pożyczki gotówkowej z dnia 4 lipca 2019 roku oraz 30 marca 2020 roku, według obowiązującego w dacie zawarcia tej umowy stanu prawnego, jest umową o kredyt konsumencki określoną w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1028) o kredycie konsumenckim. Zgodnie z treścią tego przepisu przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550,00 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy, za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Jak z kolei stanowi przepis art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Umowa z 30 marca 2020 roku została przez powodową spółkę rozwiązana z zachowaniem trybu określonego ust. 23 umowy, stanowiącym, że gdy klient opóźnia się ze spłatą kwoty w przypadki pożyczki tygodniowej, miesięcznej na konto równej co najmniej jednej pełnej racie, pożyczkodawca ma prawo wezwać klienta do zapłacenia zaległych rat lub ich części w terminie 7 dni od doręczenia wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy, a w przypadku braku zapłaty może wypowiedzieć umowę w terminie 30 dni od doręczenia wezwania do zapłaty. Wezwanie do zapłaty może zostać dokonane za pośrednictwem telefonu, poczty elektronicznej, sms-a lub listem poleconym wysłanym na adres podany w umowie lub inny adres wskazany przez klienta. Po upływie okresu wypowiedzenia umowy, pożyczkodawca ma prawo dochodzić od klienta zwrotu całości niespłaconej kwoty całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta i odsetki za opóźnienie od zaległej kwoty brutto.

Jak wynika z ustaleń faktycznych, z poszanowaniem powyższego postanowienia umownego, poprzednik prawny powoda najpierw wezwał pozwaną do zapłaty zaległych należności, a następnie rozwiązał umową z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Wezwanie do zapłaty zostało skutecznie doręczone.

W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie natomiast z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, z tym zastrzeżeniem, że nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c., jeżeli postanowienie umowy zgodnie z zacytowanym powyżej przepisem nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

Sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (vide m.in. wyrok SA w Warszawie z 27.01.2011r. w sprawie VI ACa 771/10).

Rażące naruszenie interesów konsumenta zachodzi natomiast w sytuacji, w których w rażący sposób została naruszona równowaga interesów stron umowy przez to, że jedna z nich wykorzystała swoją przewagę formułując konkretne postanowienie umowy. Określenie "rażąco" należy stosować do znacznego odchylenia przyjętego uregulowania od zasady uczciwego wyważenia praw i obowiązków (vide m.in. wyrok SA w Warszawie z 14.09.2011r. w sprawie VI ACa 291/11). Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym (vide m.in. wyrok SA w Warszawie z 14.12.2010r. w sprawie VI ACa 487/10).

W tym miejscu należy wskazać, że w świetle przepisów art. 385 ¹ k.c. - 385 ² k.c., niedozwolonymi postanowieniami umownymi są przede wszystkim postanowienia punktów G znajdujących się na pierwszych stronach umów pożyczki dotyczących wysokości kosztów całkowitych. Z treści zawartych umów w rozpoznawanej sprawie wynika, że pozwana została obciążona kosztami pożyczki w kwocie 4 371,19 złotych i 2 816,57, podczas gdy faktycznie wypłacona jej kwota pożyczki wynosiła 5000,00 złotych i 3500 złotych. Koszty zatem był niemalże równe z kwotą wypłaconej pozwanej gotówki.

W ocenie sądu rażąco wygórowane koszty pożyczki nie są przypadkowe. W pierwszym rządzie należy z całą stanowczością stwierdzić, że to poprzednik prawny powoda decydował komu udzielane są pożyczki i to on ustalił zasady oceny zdolności kredytowej swoich potencjalnych klientów czy też oceny ich stanu zdrowia, wieku itp. W konsekwencji to poprzednik prawny powoda podjął ryzyko udzielenia pożyczek osobom, których sytuacja nie daje należytej gwarancji wywiązania się z obowiązku spłaty pożyczki. Niedopuszczalne jest przerzucanie na klientów ryzyka pożyczkodawcy z możliwością niespłacania pożyczki przez klientów, których sytuacja osobista i zdrowotna nie daje należytej gwarancji wywiązania się z zawartych umów. Przyjęte w ramach strategii pożyczkodawcy zasady udzielania pożyczek bezzasadnie uwzględniają przerzucenie na pożyczkobiorców kosztów umów w tak rażącej wysokości, jak występująca w rozpoznawanej sprawie. Mogłoby się wydawać, iż przyczyną ustalenia wysokości prowizji jest wyłącznie okoliczność, że powodowa spółka udziela pożyczek osobom o niewielkiej zdolności kredytowej bądź osobom, których sytuacja majątkowa, finansowa, rodzinna, a przede wszystkim zdrowotna nie jest skrupulatnie sprawdzana co podwyższa ryzyko prowadzonej działalności. Podkreślić jednak należy, że pożyczkodawca pobiera koszty pożyczki w wysokości, której wysokość przekracza wszelkie rozsądne granice i stanowi w zasadzie główne źródło dochodu powodowej spółki wynikające z zawieranej umowy.

Działanie poprzednika powoda w tych okolicznościach można oceniać nie tylko jako nieuzasadnione zabezpieczanie swoich interesów i całkowite przerzucenie ryzyka prowadzenia działalności na konsumenta. Działanie tego rodzaju jest skierowanym w celu osiągnięcia maksymalnego zysku celowym działaniem pożyczkodawcy na szkodę konsumenta, który ponosi niewspółmierne i nieproporcjonalne koszty uzyskania pożyczki w stosunku do samej kwoty, którą otrzymuje w związku z zawarciem umowy. Nie można oprzeć się wrażeniu, że działalność pożyczkodawcy polega na udzielaniu pożyczek osobom całkowicie niezorientowanym w realiach rynkowych bądź osobom zdeterminowanym pozostającym w trudnej sytuacji życiowej, które godzą się na wszelkie warunki aby uzyskać natychmiastowo środki pieniężne. Dodatkowo o wysokości kosztów otrzymywanej przez pożyczkodawcę pozwana (tak, jak i inni klienci poprzedniego prawnego powoda) nie była informowana. Obciążanie klientów kosztami zbliżonymi do wysokości wypłaconej im kwoty, przy uwzględnieniu, że umowa nie przedstawia w sposób uczciwy i rzetelny rzeczywistego zysku powodowej spółki w tym zakresie, jest działaniem nieuczciwym, nierzetelnym i sprzecznym z dobrymi obyczajami, które cechować powinien przecież szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka, a nie chęć maksymalnego zysku i zabezpieczenia swoich interesów kosztem konsumenta.

Dobre obyczaje, o których mowa w 385 ¹ § 1 k.c., to normy obyczajowe, wyznaczające standardy uczciwych zachowań stron w praktyce kontraktowej i akceptowane powszechnie przez większość uczestników obrotu. Biorąc pod uwagę szczególne okoliczności rozpoznawanej sprawy, nie można mieć jakichkolwiek wątpliwości co do tego, że postanowienia umowy pożyczki z 4 lipca 2019 roku i 30 marca 2020 roku, dotyczące ustalenia prowizji w wysokości 2 816,57 złotych oraz 4 371,19 złotych, przy uwzględnieniu, iż faktycznie wypłacona pozwanej kwota wynosiła odpowiednio 3 500 złotych i 5 000 złotych, kształtują prawa i obowiązki pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, a z tego względu postanowienia te są niedozwolonym postanowieniem umownym w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. W związku z tym postanowienia powyższe nie są dla pozwanego wiążące, a strony związane są umową w pozostałym zakresie (art. 385 ¹ § 1 i § 2 k.c.). Z tego względu powodowi nie przysługuje wynagrodzenie z tytułu prowizji.

Dlatego też w związku z faktem, że roszczenie o zapłatę prowizji zostało uznane za bezzasadne, powód powinien dokonać przeliczenia należnych odsetek oraz wykazać ich odpowiednio pomniejszoną wysokość, czego nie uczynił.

O ile powodowi z całą pewnością należą się odsetki za opóźnienie oraz opłata przygotowawcza, to jednak ich wysokość nie została wykazana, dlatego też powództwo nie mogło zostać w tym zakresie uwzględnione.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił powództwo.

Zgodnie z przepisem art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1800 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania na co składało się wynagrodzenie dla pełnomocnika.