Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Piszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Magdalena Łukaszewicz

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anita Topa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2024 roku

sprawy z powództwa (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko R. T.

o zapłatę

o r z e k a:

I.  Zasądza od pozwanego R. T. na rzecz powoda (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 62 763,30zł (sześćdziesiąt dwa tysiące siedemset sześćdziesiąt trzy złote 30/100 groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 62 759,57 zł od dnia 16.03.2024r. oraz od kwoty 3,73 zł od dnia 28.06.2024r. do dnia zapłaty - zastrzegając pozwanemu R. T. prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do wartości ustalonego w spisie inwentarza lub wykazie inwentarza stanu czynnego spadku po P. M., której zwłoki znaleziono 18.01.2022r. w Ł..

II.  Odstępuje od obciążania pozwanego R. T. kosztami procesu.

UZASADNIENIE

W dniu 28 czerwca 2024 roku (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wytoczyła powództwo przeciwko R. T. o zapłatę kwoty 62 763,30 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 62 759,57 złotych od dnia 16.03.2024 r. do dnia zapłaty i od kwoty 3,73 złote od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem ograniczenia odpowiedzialności pozwanego do wartości ustalonego w spisie inwentarza lub wykazie inwentarza stanu czynnego spadku po P. M.. Nadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 16.03.2021 r. pomiędzy powodem, a P. M. zawarta została umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...), na podstawie której powód udzielił P. M. kredytu w kwocie 69 966,61 złotych na okres 84 miesięcy. Całkowita kwota do zapłaty przez ww. kredytobiorczynię wyniosła 89 017,99 złotych. P. M. zmarła 18.01.2022 r. i do dnia swojej śmierci nie dokonała spłaty całej kwoty kredytu. Zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego w Piszu z dnia 7 grudnia 2022 roku wydanym w sprawie I Ns 402/22, spadek po P. M. nabył mąż R. T., syn T. T. i córka N. T.. Zadłużenie z tytułu ww. umowy kredytu wynosi 62 759,57 złotych z tytułu niespłaconej należności głównej i 3,73 złote z tytułu odsetek umownych za okres od 16.03.2021r. do 15.03.2024r. (dzień wystawienia wyciągu z ksiąg bankowych). Powód wskazał, iż domaga się również odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od ww. kwoty należności głównej 62 759,57 złotych od dnia 16.03.2024 r. tj. od dnia następnego po dniu wystawienia wyciągu z ksiąg bankowych. Strona powodowa podjęła próbę polubownego zakończenia sporu, polegającą na wysłaniu do pozwanego wezwania do dobrowolnej zapłaty długu. Wezwanie te pozostało bezskuteczne.

Pozwany R. T. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości. Ostatecznie nie kwestionował, że przedmiotowa umowa kredytu została zawarta i podpisana przez zmarłą P. M.. Podniósł natomiast, że wszystkie dokumenty, którymi w dacie zawarcia umowy posługiwała się kredytobiorczyni, w tym zaświadczenie o zatrudnieniu i wysokości dochodu, były fałszywe. P. M. była w tym czasie bezrobotna i posiadała szereg nieuregulowanych zobowiązań finansowych. Dlatego w ocenie pozwanego, pracownicy Banku zachowali się niekompetentnie, bowiem nie zweryfikowali zdolności kredytowej kredytobiorczyni i przedłożonych przez nią dokumentów. Skutkiem powyższych okoliczności jest, zdaniem pozwanego, bezwzględna nieważność przedmiotowej umowy kredytu, do zawarcia której doszło w wyniku popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 kk przez P. M. we współpracy z pracownikiem powodowego Banku.

Sąd ustalił, co następuje:

P. M. wystąpiła do (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. z wnioskiem o zawarcie umowy kredytu konsolidacyjnego i umowy ubezpieczenia na życie. Wskazała, że zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę i osiąga dochód w kwocie 5 863,30 złotych netto. Bank dokonał analizy zdolności kredytowej wnioskodawczyni i zweryfikował ją pozytywnie.

W dniu 16 marca 2021 roku pomiędzy (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W., a P. M. zawarta została umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...), na podstawie której ww. Bank udzielił P. M. kredytu w wysokości 69 966,61 złotych z przeznaczeniem na:

- potrzeby konsumpcyjne kredytobiorczyni (20 000 zł),

- spłatę zobowiązania kredytowego kredytobiorczyni względem (...) Bank S.A. (40 843 zł),

- zapłatę kosztów kredytu: prowizji (1 819,21 zł) i jednorazowej składki ubezpieczeniowej na rzecz (...) S.A. z tytułu zawarcia umowy indywidualnego ubezpieczenia na życie dla kredytobiorców kredytów gotówkowych (7 304,40 zł).

Kwotę powyższą kredytobiorczyni zobowiązała się spłacić wraz z należnymi odsetkami umownymi.

Na dzień zawarcia ww. umowy, całkowita kwota do zapłaty wyniosła 89 017,99 złotych.

P. M. zobowiązała się do spłaty kredytu w 84 miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych w kwocie po 1 059,74 złotych, płatnych do 1-ego dnia każdego kolejnego miesiąca, począwszy od kwietnia 2021 roku.

(dowód: umowa o kredyt konsolidacyjny 143-152; załączniki do umowy k. 95-98 i 142; regulamin promocji k. 99-100; harmonogram spłaty 107-109; formularz informacyjny k. 101-106; dyspozycja uruchomienia kredytu k. 95; wniosek-polisa wraz z załącznikami k. 153-55; oświadczenie o stanie zdrowia k. 113; OWU k. 118-124; karta indywidualnego produktu k. 125-130; zgoda na weryfikację k. 134)

Zwłoki P. M. znaleziono w dniu 18 stycznia 2022 roku.

Zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Piszu z dnia 7 grudnia 2022 roku wydanym w sprawie I Ns 402/22, spadek po P. M. nabyli: mąż R. T., syn T. T. i córka N. T. – w udziale po 1/3 części każdy z nich.

(bezsporne, dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Piszu o stwierdzeniu nabycia spadku po P. M. k. 28)

Zadłużenie z tytułu ww. umowy kredytu wynosi 62 763,30 złotych, w tym:

- 62 759,57 złotych z tytułu niespłaconej należności głównej,

- 3,73 złote z tytułu odsetek umownych za okres od 16.03.2021r. do 15.03.2024r. (dzień wystawienia wyciągu z ksiąg bankowych).

(dowód: historia rachunku kredytowego k. 21-27; wyciąg z ksiąg bankowych k. 30)

Sąd zważył, co następuje:

Powód wykazał istnienie zobowiązania oraz zasadność roszczenia.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1083), przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Ponadto zgodnie z treścią art. 78a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, przepisy ustawy stosuje się do umów kredytu i pożyczki pieniężnej, zawieranych przez bank zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim, w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie.

Zgodnie zaś z treścią art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2020r., poz. 1996), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z definicji kredytu można wysnuć wniosek, iż umowa ma charakter dwustronnie zobowiązujący, gdyż kredytodawca zobowiązany jest do udzielenia kredytu, a później uprawniony jest do otrzymania spłaty, natomiast kredytobiorca ma uprawnienie do otrzymania przedmiotu kredytu i obowiązany jest do późniejszej spłaty.

Zdaniem Sądu, z przedłożonych przez powoda dokumentów: umowy o kredyt konsolidacyjny wraz z załącznikami (k. 143-152, 95-98 i 142), regulaminu promocji (k. 99-100), harmonogramu spłaty kredytu (k. 107-109), formularza informacyjnego (k. 101-106), dyspozycji uruchomienia kredytu (k. 95), wniosko-polisy wraz z załącznikami (k. 153-55), oświadczenia o stanie zdrowia (k. 113), OWU (k. 118-124), karty indywidualnej produktu (k. 125-130), zgody na weryfikację (k. 134) oraz historii rachunku kredytowego (k. 27), wynika jednoznacznie, że powodowy bank (...) łączyła umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...) z pakietem ubezpieczeniowym, zawarta 16 marca 2021 roku. P. M. otrzymała przewidziane tą umową środki finansowe i zobowiązała się do spłaty kredytu wraz z odsetkami umownymi w 84 miesięcznych ratach. Do dnia swojej śmierci P. M. nie wywiązała się w całości z warunków umowy, nie spłaciła w całości przedmiotowego zobowiązania kredytowego, co potwierdza zarówno załączona do akt sprawy historia rachunku kredytowego (k. 21-27), jak i wystawiony przez powoda wyciąg z ksiąg bankowych (k. 30).

Sąd w pełni dał wiarę wymienionym wyżej dokumentom, albowiem nie budziły one żadnych wątpliwości co do ich wiarygodności i autentyczności, zostały sporządzone przez uprawnione osoby i w zakresie ich kompetencji. Nadto, treść tych dokumentów ostatecznie nie była kwestionowana przez pozwanego.

W ocenie pozwanego, przy zawieraniu przedmiotowej umowy doszło do popełnienia przestępstwa, powodowy bank nie powinien był udzielić przedmiotowego kredytu, ponieważ P. M. posługiwała się podrobionym zaświadczeniem o zatrudnieniu i wysokości osiąganego dochodu, co z kolei świadczy o tym, że zdolność kredytowa P. M. nie została przez Bank zweryfikowana. W ocenie Sądu, pozwany nie udowodnił powyższych okoliczności, a zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Ponadto, w ocenie Sądu, udzielenie przez bank kredytu osobie niemającej zdolności kredytowej nie wywołuje żadnych skutków dla zawartej umowy w aspekcie prywatnoprawnym i w konsekwencji nie ma też wpływu na to czy umowa kredytu jest ważna. Udzielenie kredytu nawet przy znacznym ryzyku, nie zwalnia zobowiązanego z obowiązku spłaty zadłużenia.

Zdaniem Sądu, wysokość roszczenia została należycie przez powoda udokumentowana wyciągiem z ksiąg bankowych oraz historią rachunku kredytowego. Pozwany nie kwestionował wyliczeń strony powodowej i nie podważał treści dokumentów będących podstawą tych wyliczeń.

W świetle odpisu prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Piszu wydanego w sprawie I Ns 402/22 o stwierdzeniu nabycia spadku po P. M. oraz w świetle art. 366 k.c., oczywistym jest, że powód mógł żądanie spełnienia przedmiotowego świadczenia skierować do wybranych przez siebie dłużników, tj. wszystkich łącznie, kilku z nich lub każdego z osobna. Wybór dokonywany przez wierzyciela nie podlega właściwie żadnym ograniczeniom, oczywiście poza generalną klauzulą nadużycia prawa podmiotowego z art. 5 k.c., czego jednak Sąd nie dopatrzył się w niniejszej sprawie.

Należy zauważyć, że pozwany R. T. nabył spadek po żonie z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1015 § 2 k.c.). Nabycie przez spadkobiercę spadku z dobrodziejstwem inwentarza wywołuje skutek prawny w postaci faktycznego ograniczenia jego odpowiedzialności za długi spadkowe spadkodawcy, ale w stosunku do tych wierzycieli, wobec których spadkobierca skutecznie procesowo powołał się na to ograniczenie na etapie postępowania rozpoznawczego lub klauzulowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie I ACa 219/13). Kwestia, czy długi spadkowe przekraczają stan czynny spadku, nie podlega badaniu w ramach postępowania rozpoznawczego ani klauzulowego. Ograniczenie odpowiedzialności dłużnika - spadkobiercy może być zastrzeżone w wyroku (art. 319 k.p.c.) bądź w klauzuli wykonalności nadanej przeciwko spadkobiercy (art. 792 k.p.c.). Przepis art. 319 k.p.c., uprawniający sąd do ograniczenia w sentencji wyroku zakresu odpowiedzialności dłużnika za dług spadkowy do wartości stanu czynnego spadku, nie daje podstawy do oddalenia powództwa wytoczonego przez wierzyciela spadkodawcy na tej podstawie, że zmarły nie pozostawił spadku. Ustalenie, czy istnieje spadek (majątek) pozwalający na zaspokojenie przypadającej od dłużnika należności, należy do postępowania egzekucyjnego (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wydany w sprawie V ACa 1007/12).

W związku z powyższym, Sąd nie miał wątpliwości co do zasadności roszczenia pozwu i na podstawie powołanych wyżej przepisów oraz zapisów umowy o kredyt konsolidacyjny nr (...) z dnia 16 marca 2021 roku oraz art. 481 § 1 k.c. zasądził od pozwanego R. T. na rzecz powoda kwotę dochodzoną pozwem wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 62 759,57 złotych od dnia 16.03.2024 r. do dnia zapłaty i od kwoty 3,73 złote od dnia 28.06.2024 r. (od dnia wniesienia pozwu) do dnia zapłaty - z zastrzeżeniem prawa pozwanego do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jego odpowiedzialności do wartości ustalonego w spisie inwentarza lub wykazie inwentarza stanu czynnego spadku po P. M..

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Przepis powyższy ma wprawdzie charakter wyjątkowy, stanowi bowiem odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy, będącej osnową systemu orzekania o kosztach procesu. W ten sposób ustawodawca - w określonych okolicznościach - przyznał prymat zasadzie słuszności, nie określił jednak "wypadku szczególnie uzasadnionego" ani nie podał jego przykładów, podobnie jak nie uczynił tego w innych przepisach kodeksu postępowania cywilnego, w których odwołał się do takich lub podobnych przypadków.

Dynamika postępowania cywilnego, różnorodność występujących w nim stanów faktycznych, a także rozmaitość stron i nieprzewidywalność ich zachowań nie pozwalają na sformułowanie uniwersalnej definicji normatywnej "wypadku szczególnie uzasadnionego". Prawodawca pozostawia ocenę w tym zakresie sądowi, odwołując się do jego kompetencji, bezstronności, doświadczenia oraz poczucia sprawiedliwości. Ocena sądu w tym zakresie ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie zachodził szczególnie uzasadniony wypadek, o którym mowa w art. 102 k.p.c., usprawiedliwiający odstąpienie od obciążenia pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów procesu stronie powodowej.

Odpowiedzialność pozwanego dotyczy długu nabytego w drodze spadkobrania. Ponadto, pozwany znajduje się w trudnej sytuacji rodzinnej i dochodowej. Aktualnie jest osobą bezrobotną, posiadającą na utrzymaniu dwoje małoletnich dzieci w wieku 4 i 6 lat. Pozwany utrzymuje siebie i dzieci z zasiłku rodzinnego, świadczenia 800+ i korzysta z pomocy finansowej swoich rodziców.

Mając na uwadze powyższe, uznając, iż po stronie pozwanego zachodzą przesłanki z art. 102 k.p.c., Sąd postanowił jak w punkcie II. wyroku.