Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Piszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2024 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Magdalena Łukaszewicz

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Judyta Masłowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 listopada 2024 roku

sprawy z powództwa M. J. (1)

przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

o r z e k a:

I.  Oddala powództwo.

II.  Zasądza od powoda M. J. (1) na rzecz pozwanego Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 5 400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

M. J. (1) wytoczył powództwo przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 32 248,73 złotych z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty. Nadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 11.03.2021 roku zawarł z pozwanym umowę pożyczki ekspresowej nr (...). Do dnia 05.04.2024 r. powód wpłacił na rzecz pozwanego kwotę 32 248,73 złotych tytułem odsetek od kwoty udzielonej pożyczki. Zdaniem powoda, zawarta między stronami umowa pożyczki narusza przepisy ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim, to jest:

1.  art. 30 ust. 1 pkt 10 i 16 – poprzez niepoinformowanie pożyczkobiorcy o obniżeniu całkowitego kosztu pożyczki w przypadku spłaty całości lub części pożyczki przed terminem,

2.  art. 30 ust. 1 pkt 15 w zw. z art. 53 ust. 1 i 2 – poprzez nie zawarcie w treści umowy pouczenia o przysługującym pożyczkobiorcy prawie odstąpienia od umowy pożyczki w sytuacji, gdy umowa nie zawiera elementów określonych w art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim.

Powód podniósł, że w związku z powyższymi naruszeniami, złożył pozwanemu bankowi oświadczenie w trybie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Pozwany nie zgodził się z zarzutami powoda, wobec czego wystąpienie z niniejszym powództwem stało się w ocenie powoda konieczne.

Pozwany Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie na rzecz pozwanego od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W ocenie pozwanego, zarzuty powoda są całkowicie bezpodstawne.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 11 marca 2021 roku M. J. (1) zawarł z Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. (dalej: Bank) umowę pożyczki ekspresowej nr (...).

Na mocy powyższej umowy Bank udzielił M. J. (1) pożyczki w kwocie 111 111,11 złotych, obejmującej:

- całkowitą kwotę pożyczki 110 000 złotych, przeznaczoną na cele konsumpcyjne i na spłatę zobowiązań finansowych pożyczkobiorcy,

- koszt prowizji w wysokości 1 111,11 złotych.

W dniu zawarcia umowy całkowity koszt pożyczki wynosił 41 166,76 złotych (prowizja i odsetki umowne), a całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę wynosiła 151 166,76 złotych.

Pożyczka oprocentowana była według zmiennej stopy procentowej, która w dniu zawarcia umowy wynosiła 6,49% w stosunku rocznym. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania pożyczki wynosiła 6,92%.

M. J. (1) zobowiązał się spłacić całość zadłużenia wynikającego z ww. umowy w miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych, płatnych do 5-ego dnia miesiąca, począwszy od kwietnia 2021 roku.

W § 10 ust. 1 umowy, Bank poinformował pożyczkobiorcę o możliwości odstąpienia od umowy bez podania przyczyn w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia, oraz, że odstąpienie będzie skuteczne, jeżeli w powyższym terminie pożyczkobiorca dostarczy lub wyśle oświadczenie na adres dowolnego oddziału pożyczkodawcy. Jednocześnie konsument został poinformowany o skutkach odstąpienia od umowy, obowiązku zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek, a także o kwocie odsetek należnych w stosunku dziennym.

Zgodnie z § 15 ust. 2 oraz ust. 3 umowy, w razie odstąpienia od umowy pożyczkobiorca zwraca Bankowi niezwłocznie całkowitą kwotę pożyczki wraz z odsetkami naliczonymi od dnia następnego po dniu wypłaty pożyczki do dnia spłaty pożyczki włącznie, nie później niż w terminie 30 dni od daty odstąpienia od umowy. W dniu zawarcia umowy wysokość odsetek za każdy dzień korzystania z pożyczki wynosiła 6,86 złotych.

(dowód: umowa pożyczki z 11.03.2021 r. k. 14-19 ; zaświadczenie o dokonanych spłatach k. 22-22v)

W dniu 28 marca 2024 roku M. J. (1) złożył Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. oświadczenie w trybie art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim wraz z wezwaniem do zapłaty. W oświadczeniu wskazał, że w umowie doszło do naruszenia art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim, ponieważ:

1.  błędnie wskazano stopę oprocentowania pożyczki, rzeczywistą stopę oprocentowania pożyczki oraz całkowitą kwotę do zapłaty ustaloną w dniu zawarcia umowy pożyczki wraz z podaniem założeń przyjętych do jej obliczenia, co spowodowane było pobieraniem odsetek również od pozaodsetkowych kosztów pożyczki,

2.  w treści umowy pożyczki nie poinformowano pożyczkobiorcy, jaka procedura obowiązuje w przypadku całkowitej przedterminowej spłaty pożyczki, jak również nie wskazano warunków, na jakich koszty pożyczki mogą ulec zmianie, zwłaszcza gdy następuje wcześniejsza spłata oraz błędnie poinformowano, że koszt pożyczki ulega obniżeniu o koszty, które dotyczą okresu, o który skrócony został czas obowiązywania umowy, w sytuacji gdy proporcjonalnemu obniżeniu ulegają wszelkie koszty, nie tylko te zależne od okresu kredytowania,

3.  nie poinformowano o prawie odstąpienia od umowy pożyczki w sytuacji opisanej w art. 53 ust. 2 u.k.k., tj. gdy umowa nie zawiera elementów określonych w art. 30 u.k.k.

(dowód: oświadczenie M. J. (1) k. 20-20v)

Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. nie zgodził się z zarzutami M. J. (2). (bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

W sprawie poza sporem pozostawał fakt, że strony łączy umowa pożyczki ekspresowej nr (...) zawarta w dniu 11 marca 2021 roku.

Nie budzi wątpliwości, iż przedmiotowa umowa pożyczki jest, według stanu prawnego obowiązującego w dacie jej zawarcia, umową o kredyt konsumencki określoną w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 1028; dalej: u.k.k.). Zgodnie z treścią tego przepisu, przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550,00 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy, za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Jak z kolei stanowi przepis art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Okoliczności niniejszej sprawy nie dają podstaw do przyjęcia, że powód zawarł przedmiotową umowę pożyczki w innym charakterze niż konsument w rozumieniu art. 22 ¹ k.c.

Swoje roszczenie powód opierał na naruszeniu, jego zdaniem, przez pozwanego obowiązków wskazanych w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (dalej: u.k.k.), tj. art. 30 ust. 1 pkt 10 i 16 u.k.k. oraz art. 30 ust. 1 pkt 15 w zw. z art. 53 ust. 1 i 2 u.k.k.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowił przepis art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, zgodnie z którym w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a­36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, umowa o kredyt konsumencki powinna zawierać m.in.:

1)  rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia (pkt 7),

2)  informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie (pkt 10),

3)  prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz procedurę spłaty kredytu przed terminem (pkt 16),

4)  termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek zgodnie z rozdziałem 5, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym (pkt 15).

Rozstrzygnięcie sporu pomiędzy stronami niniejszego procesu uwarunkowane było treścią odpowiedzi na pytanie, czy pozwany przy zawarciu przedmiotowej umowy naruszył ww. postanowienia ustawy o kredycie konsumenckim, a tym samym, czy powód w wyniku złożenia oświadczenia mógł zgodnie z zapisem art. 45 ust. 1 ww. ustawy o kredycie konsumenckim spłacić pożyczkę bez odsetek i innych kosztów należnych pozwanemu, czy też powinien spłacić całość zobowiązania zgodnie z zapisami umownymi.

Zgodnie z art. 5 pkt 12 ustawy, rzeczywista roczna stopa oprocentowania to całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym, zaś jak wskazuje pkt 6 tego artykułu, pod pojęciem całkowitego kosztu kredytu należy rozumieć wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach.

W przedmiotowej umowie wartość RRSO została wskazana w treści § 3. Należy podkreślić, że obowiązujące przepisy nie wprowadzają zakazu naliczania odsetek od kredytowanego kosztu kredytu. Wynika to z treści art. 5 pkt 7 u.k.k, w którym expressis verbis mowa jest o "kredytowanych kosztach kredytu". Ustawa nie zakazuje kredytowania takich kosztów, a jedynie wyłącza je z zakresu pojęcia całkowitej kwoty kredytu. Potwierdza to także wyrok z dnia 30 stycznia 2019 r., I NSK 9/18 (LEX nr 2643248), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że w aktualnym stanie prawnym nie jest dopuszczalne prezentowanie tej samej kwoty (np. opłaty przygotowawczej, prowizji itp.) zarówno w ramach całkowitej kwoty kredytu, jak i w kosztach kredytu. I to nawet wówczas, gdy składniki kosztów kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Za taką tezą, jak podniósł Sąd Najwyższy, przemawia wyraźna treść art. 5 pkt 7 u.k.k. Z tezy tej wynikają zatem dwa istotne wnioski - po pierwsze, składniki kosztu kredytu mogą być kredytowane przez kredytodawcę, a po drugie, prowizja - nawet jeśli jest kredytowana - nie może być wykazywana w umowie zarówno w całkowitej kwocie kredytu, jak też w kosztach kredytu. Istota omawianego w tym miejscu zagadnienia została wyjaśniona w wyroku TSUE z dnia 21 kwietnia 2016 roku, C-377/14. Sprowadza się ona, najogólniej rzecz ujmując, do tego, że włączenie jakiejkolwiek kwoty należącej do całkowitego kosztu kredytu do całkowitej kwoty kredytu może mieć wpływ na obliczenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i w konsekwencji może wpłynąć na prawidłowość informacji, które kredytodawca powinien wskazać w danej umowie o kredyt (vide pkt 89 i 91 uzasadnienia). Bank winien więc dokonywać wyliczenia RRSO w oparciu nie o kwotę udzielonej pożyczki, lecz kwotę realnie udostępnioną pożyczkobiorcy.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie uznał zatem za uzasadniony zarzut nieprawidłowego podania RRSO i niewłaściwego wyliczenia wartości odsetek umownych jako szacowanego kosztu pożyczki, bowiem powód był uprawniony do naliczenia odsetek umownych od kredytowanych kosztów, czyli nie tylko od kwoty kapitału, ale też od kwoty nigdy nie udostępnionego pożyczkobiorcy kosztu pożyczki w postaci prowizji. Sąd Rejonowy nie podziela stanowiska powoda, że kredytowanie prowizji, jako kosztu zawartej umowy, jest niewłaściwe. Nie sprzeciwiają się temu bowiem przepisy ustawy o kredycie konsumenckim.

Powód zarzucił również, że umowa pożyczki zawarta między stronami naruszała art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k., albowiem pożyczkodawca formułując termin i przesłanki do odstąpienia od umowy nie poinformował pożyczkobiorcy o prawie do odstąpienia od umowy pożyczki w sytuacji opisanej w art. 53 ust. 2 u.k.k.

W tym miejscu wskazać należy, że na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 15 na kredytodawcy nie ciąży obowiązek, aby informować konsumenta o uprawnieniu do odstąpienia na innej podstawie prawnej niż art. 53 ust. 1. Obowiązek taki może powstawać stosownie do przepisów szczególnych (T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 30). Ponadto zgodnie z postanowieniem § 10 ust. 1 umowy łączącej strony, pożyczkobiorca został poinformowany o prawie do odstąpienia umowy w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy. Tym samym Bank wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku wynikającego z art. 53 ust. 1 u.k.k. Zdaniem Sądu, brak wskazania w treści umowy informacji o możliwości odstąpienia umowy w przypadku wskazanym w art. 53 ust. 2 u.k.k. albo jakimkolwiek innym przewidzianym np. w k.c., nie pozwala na skorzystanie z sankcji darmowego kredytu. Ewidentnie bowiem w u.k.k. sformułowano szczególną podstawę i tryb odstąpienia (art. 53 ust. 1 oraz ust. 3-5 u.k.k.) w przypadku umowy o kredyt konsumencki, stąd też logiczne jest, że obowiązek informacyjny z art. 30 ust. 1 pkt 15 dotyczy właśnie tego uprawnienia, a nie każdej możliwej podstawy odstąpienia. Gdyby było inaczej, a intencją ustawy byłoby udzielanie pożyczkobiorcom przewodnika po wszystkich kodeksowych i pozakodeksowych podstawach do odstąpienia od umowy, to przepis ten byłby sformułowany odmiennie (por. wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z 26.04.2024 r. w sprawie VI C 235/24, portal orzeczeń).

Wskazywane przez powoda naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 i 16 u.k.k. również nie miały – zdaniem Sądu Rejonowego – miejsca w przedmiotowej sprawie. Powód wskazał, że do ww. naruszeń doszło wskutek niepoinformowania konsumenta o obniżeniu całkowitego kosztu kredytu w przypadku spłaty całości lub części pożyczki przed terminem.

Wskazać należy, iż w przedmiotowej umowie pożyczki znajdują się postanowienia określające prawo konsumenta do przedterminowej spłaty pożyczki oraz procedurę przedterminowej spłaty (§ 11 i 12 umowy). W umowie nie wprowadzono ograniczeń co do wcześniejszej spłaty pożyczki. Uprawnienie to przysługuje pożyczkobiorcy w całym okresie wykonywania umowy pożyczki i może on ją spłacić wcześniej w całości bądź w części. Przepisy ustawy nie narzucają, w jaki sposób w przypadku wcześniejszej częściowej spłaty ma dojść do rozliczenia z konsumentem. W przedmiotowej umowie zastrzeżono, że kwota wcześniej spłaconej części pożyczki zostanie przeznaczona na spłatę najbliższej/wymagalnej raty, a nadwyżka na spłatę kapitału, zaś odsetki, które Bank naliczył za okres tej nadpłaconej raty, uwzględnione zostaną w zawiadomieniach o wysokości następnej raty. Natomiast w przypadku wcześniejszej spłaty całej pożyczki, zostanie ona rozliczona w terminie 14 dni. W umowie pożyczki wyraźnie zaznaczono, że całkowity koszt kredytu podany jest na dzień zawarcia umowy (§ 5 ust. 1).

Wbrew twierdzeniom strony powodowej, art. 30 u.k.k. nie nakłada na Bank obowiązku informowania konsumenta o treści art. 49 u.k.k. Przepis ten adresowany jest bowiem do Banku – precyzuje, w jaki sposób (proporcjonalnie) Bank ma dokonać rozliczenia po przedterminowej spłacie. Konsument jest informowany o samym uprawnieniu do przedterminowej spłaty, i tak też było w przypadku przedmiotowej umowy pożyczki.

Zdaniem Sądu Rejonowego, sankcja kredytu darmowego nie odnosi się do sytuacji, w której elementy umowy zostaną sformułowane w sposób niejednoznaczny lub niezrozumiały, gdyż art. 45 ust. 1 nie wymienia naruszenia wymogów wskazanych w art. 29 ust. 3 ustawy, który to przepis wymaga sformułowania umowy o kredyt w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Co prawda za brak informacji w umowie może być uznane podanie informacji niewystarczających, czy nieprecyzyjnych, ale w tej sytuacji chodzi o podanie informacji nieprawdziwych, wprowadzających konsumenta w błąd, a nie informacji, które mogą budzić pewne wątpliwości interpretacyjne. Z uwagi na fakt, iż zastosowanie sankcji darmowego kredytu pociąga za sobą daleko idące skutki, interpretacja przepisów ustawy musi być ścisła i nie może prowadzić do wykładni rozszerzającej, tym bardziej że gdyby strona powodowa rzeczywiście miała wątpliwości co do jasności i precyzyjności podstaw do zmiany oprocentowania bądź podstaw do zmiany kosztu kredytu, to zgodnie z zawartą umową, istniała możliwość jej wypowiedzenia, a także możliwość ewentualnego roszczenia wynikającego z art. 385 ¹ k.c. czy art. 385 § 2 k.c. (por. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 maja 2019 r., XXVII Ca 1306/18, Legalis nr 2252775).

Podsumowując, wskazywane przez powoda naruszenia obowiązków informacyjnych nie znajdują podstawy w ustawie i obiektywnej interpretacji jej przepisów, a wyłącznie w narracji powoda, ukierunkowanej na znalezienie podstaw do skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Wykładnia proponowana przez powoda nakładałaby na kredytodawców obowiązki niemożliwe jednocześnie do spełnienia – udzielenia informacji o warunkach umowy w sposób zrozumiały oraz udzielenia dokładnych, obszernych informacji o tych warunkach, choćby zależały one od decyzji podmiotów innych niż pożyczkodawca lub stanowiły informacje publicznie dostępne. Z łatwością można sobie wyobrazić, że umowa zawierająca wszystkie wymagane (według twierdzeń powoda) elementy byłaby podważana z powodu jej obszerności i nieczytelności. Natomiast umowa zawarta przez powoda i pozwanego zawiera wszystkie elementy wymagane przez ustawę i przedstawia rozsądny kompromis pomiędzy wyczerpującym, a zrozumiałym udzielaniem informacji i formułowaniem postanowień umownych.

W konsekwencji należało uznać, iż nie zaktualizowała się żadna z podstaw uzasadniających stwierdzenie, że umowa zawarta przez powoda i pozwanego narusza art. 30 u.k.k. i przez to uzasadnia skorzystanie z sankcji kredytu darmowego, co z kolei musiało skutkować oddaleniem powództwa w całości.

O kosztach niniejszego procesu, mając na uwadze jego wynik, Sąd orzekł w oparciu o przepisy art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.). Na koszty procesu pozwanego składają się koszty zastępstwa procesowego (obliczone od podanej przez powoda wartości przedmiotu sporu) - z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.