Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Piszu

POSTANOWIENIE

Dnia 25 kwietnia 2024r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Lisowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Judyta Masłowska

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2024 roku na rozprawie

sprawy z wniosku M. Z.

z udziałem A. Z.

o zniesienie współwłasności

p o s t a n a w i a:

I.  Znieść współwłasności nieruchomości zabudowanej składającej się z działek gruntu o nr (...) o pow. 1,0313 ha i o nr (...) o pow. 1,0122 ha, położonej w W., gm. R., dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą o nr (...) w ten sposób, że:

1)  zabudowaną działkę gruntu o nr (...) o pow. 1,0313 ha przyznać na własność A. Z.,

2)  zabudowaną działkę gruntu o nr (...) o pow. 1,0122 ha przyznać na własność M. Z.

bez dopłat między zainteresowanymi.

II.  Zobowiązać zainteresowane do wzajemnego wydania w posiadanie przyznanych na własność nieruchomości.

III.  Ustanowić na nieruchomości wskazanej w pkt. I ppkt. 2) orzeczenia stanowiącej działkę gruntu (...), przyznanej na własności M. Z., nieodpłatną służebności gruntową na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości wskazanej w pkt. I ppkt. 1) orzeczenia stanowiącej działkę gruntu o nr (...), przyznanej na własność A. Z., polegającą na prawie korzystania z szamba zlokalizowanego na nieruchomości wskazanej w pkt. I ppkt. 2) orzeczenia oraz dostępu do szamba w odległości jednego metra po obrysie szamba.

IV.  Orzec, iż uczestnicy postępowania ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 19/24

UZASADNIENIE

M. Z. wystąpiła z wnioskiem o zniesienie współwłasności nieruchomości stanowiącej dwie działki gruntu:

a)  o nr geod. (...), o powierzchni 1,0313 ha, na której posadowiony jest budynek mieszkalny,

b)  o nr geod. (...), o powierzchni 1,0122 ha, na której posadowiony jest budynek produkcyjno-usługowy i gospodarczy dla rolnictwa,

dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...), położonej w W. w gminie R., której współwłaścicielami są wnioskodawczyni i uczestniczka postępowania A. Z. w udziale po 1/2 części.

Ostatecznie wnioskodawczyni wniosła o zniesienie współwłasności w ten sposób, aby działkę nr (...) przyznać wnioskodawczyni, a działkę nr (...) uczestniczce postępowania, bez wzajemnych dopłat, albowiem wartości obu działek są równe. Jednocześnie wnioskodawczyni wniosła o ustanowienie na nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) służebności gruntowej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...), polegającej na prawie korzystania z szamba zlokalizowanego na nieruchomości stanowiącej działkę o nr (...) oraz dostępu do szamba w odległości jednego metra po obrysie szamba.

W uzasadnieniu wniosku wnioskodawczyni podała, że przedmiotową nieruchomość wnioskodawczyni i uczestniczka otrzymały w drodze darowizny od swoich rodziców w udziale po ½ części każda z nich. Na działce (...) posadowiony jest budynek mieszkalny, w którym zamieszkuje uczestniczka z rodziną. Natomiast na działce nr (...), z której korzysta wnioskodawczyni, posadowiony jest budynek produkcyjno-usługowy i gospodarczy dla rolnictwa z użytkowym poddaszem, w którym to budynku mieści się hangar, wiata i garaż. Zarówno budynek zlokalizowany na działce (...), jak i budynek posadowiony na działce (...) podłączone są do sieci elektrycznej, do wiejskiej sieci wodociągowej oraz do własnego szamba. Szambo usytuowane jest na granicy biegnącej między działkami (...). Wnioskodawczyni i uczestniczka od dłuższego czasu zmierzały do ugodowego zniesienia współwłasności nieruchomości. W tym celu, wspólnie i w porozumieniu, dokonały w 2023 roku podziału geodezyjnego nieruchomości na dwie części. Zgodnie ze sporządzonym przez geodetę podziałem, wnioskodawczyni korzysta z działki nr (...) o powierzchni 1,0122 ha, zaś uczestniczka z działki nr (...) o powierzchni 1,0313 ha. Granica biegnie przez szambo, z którego na chwilę obecną zainteresowane korzystają wspólnie, lecz wnioskodawczyni chce podłączyć swoją nieruchomość do sieci kanalizacyjnej.

Wnioskodawczyni podniosła, że na czynności potrzebne do ugodowego zniesienia współwłasności, zainteresowane poniosły znaczne wydatki, m.in. na dokumentację geodezyjną i wynagrodzenie geodety. Kiedy całość dokumentacji była już przygotowana, uczestniczka zaczęła zwlekać z podpisaniem umowy w formie aktu notarialnego. Przestała odnosić się do kierowanych do niej przez wnioskodawczynię próśb. Dlatego konieczne stało się wystąpienie na drogę sądową.

Uczestniczka postępowania A. Z. co do zasady przychyliła się do wniosku o zniesienie współwłasności. Wniosła o zniesienie współwłasności przedmiotowej nieruchomości poprzez przyznanie działki (...) na rzecz uczestniczki i zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawczyni spłaty w kwocie 350 000 złotych płatnej w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności. Ewentualnie, wniosła o zniesienie współwłasności nieruchomości w ten sposób, aby działkę nr (...) przyznać wnioskodawczyni, a działkę nr (...) uczestniczce postępowania, po ponownym wydzieleniu działek przez biegłego sądowego z zakresu geodezji zgodnie z przedłożonym przez uczestniczkę szkicem projektu podziału znajdującym się na karcie 28 akt sprawy.

W uzasadnieniu uczestniczka podniosła, że zamieszkuje na przedmiotowej nieruchomości stanowiącej ojcowiznę. Aktualny podział nieruchomości na działki (...) jest dla uczestniczki krzywdzący. Granica biegnie bowiem 1 m od budynku mieszkalnego i nie zapewnia działce (...) dostępu do jeziora. Ponadto szambo, z którego korzystają obie działki, leży na granicy działek, co w przyszłości, w przypadku zmiany właściciela nieruchomości, może rodzić konflikty.

Uczestniczka podniosła, że aktualny podział nie był z nią konsultowany. Wielokrotnie podpisywała „czyste”, bez żadnej treści dokumenty, które następnie wypełniał geodeta. Uczestniczka tylko raz brała udział w spotkaniu z geodetą. Potem kontakt z nim miała tylko i wyłącznie wnioskodawczyni. Geodeta nie ustalał z uczestniczką w jaki sposób ma przebiegać granica między dwiema nowo wydzielonymi działkami i jak mają być one wydzielone. O przebiegu granicy uczestniczka dowiedziała się dopiero w październiku 2023 roku.

Uczestniczka podniosła również, że z ustalonym przez geodetę przebiegiem granic nie zgodziło się wielu właścicieli sąsiednich nieruchomości, albowiem przesunięcie granicy w niektórych miejscach wynosiło nawet 1 m w sąsiednie nieruchomości.

Na rozprawie w dniu 3 kwietnia 2024 roku uczestniczka przyznała, że wspólnie z wnioskodawczynią zleciła geodecie dokonanie podziału nieruchomości na dwie działki gruntu i zapłaciła za czynności geodety. Przyznała, że była obecna przy czynnościach geodety na gruncie i widziała pokazywane przez geodetę kamienie graniczne. Wyraziła zgodę na ustanowienie na nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) służebności gruntowej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...), polegającej na prawie korzystania z szamba zlokalizowanego na działce nr (...) oraz dostępu do szamba w odległości jednego metra po obrysie szamba. Przyznała również, że wartość nowo wydzielonych działek gruntu jest równa.

Sąd ustalił, co następuje:

W 2017 roku M. Z. i A. Z. otrzymały od swoich rodziców w drodze darowizny, na współwłasność w udziale po ½ części każda z nich, zabudowaną nieruchomość stanowiącą działkę gruntu oznaczoną nr geod. (...), położoną w W. w gminie R., dla której w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta (...).

Między siostrami doszło do umownego podziału nieruchomości do korzystania. M. Z. korzystała z części zabudowanej budynkiem produkcyjno-usługowym i gospodarczym dla rolnictwa, z użytkowym poddaszem, w którym mieści się hangar, wiata i garaż. Natomiast A. Z. korzystała z części zabudowanej budynkiem mieszkalnym. W budynku tym mieszka ze swoją rodziną do dnia dzisiejszego. Zarówno budynek mieszkalny, jak i budynek produkcyjno-usługowy i gospodarczy podłączone są do sieci elektrycznej i wiejskiej sieci wodociągowej. Ścieki odprowadzane są do wspólnego szamba zlokalizowanego na nieruchomości wspólnej. M. Z. zamierza w najbliższym czasie podłączyć budynek, z którego korzysta, do sieci kanalizacyjnej.

(okoliczności bezsporne; dowód: wydruk z księgi wieczystej k. 8-9; dokumentacja fotograficzna k. 43-51v)

W 2023 roku M. Z. i A. Z. wspólnie zdecydowały o podjęciu czynności zmierzających do ugodowego zniesienia współwłasności opisanej wyżej nieruchomości. W tym celu zleciły geodecie K. D. dokonanie geodezyjnego podziału nieruchomości na dwie działki gruntu z uwzględnieniem dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości przez współwłaścicieli.

Geodeta czterokrotnie spotkał się ze współwłaścicielkami na gruncie. Kolejno, najpierw sporządził wstępny projekt podziału. Uwzględnił przy tym uwagi A. Z. i odsunął granicę od budynku mieszkalnego na jeden metr. Zapewnił działce gruntu nr (...), z której korzysta uczestniczka, nieskrępowany dojazd do garażu jednocześnie zapewniając wjazd na działkę nr (...). Następnie, w obecności współwłaścicielek i właścicieli nieruchomości sąsiednich, dokonał wznowienia granic nieruchomości i ustalenia przebiegu granic podziału. Z czynności tych sporządził stosowne protokoły. Pouczył obecnych, że strona niezadowolona z ustalenia przebiegu granicy może żądać przekazania sprawy sądowi. A. Z., której biegły okazał kamienie graniczne, nie zgłaszała sprzeciwu co do przebiegu granicy przez szambo. Następnie geodeta sporządził stosowną dokumentację geodezyjną w formie operatu technicznego, w tym mapę podziału nieruchomości, i wyniki swoich prac geodezyjnych wykonanych na gruncie złożył w wydziale geodezji Starostwa Powiatowego w P.. Dokumentacja sporządzona przez biegłego została pozytywnie zweryfikowana i przyjęta do Państwowego Zasobu Geodezyjnego.

Zgodnie z wykonanym przez geodetę podziałem, działka gruntu nr (...) uległa podziałowi na dwie działki gruntu:

a)  działkę nr geod. (...), o powierzchni 1,0313 ha, na której posadowiony jest budynek mieszkalny,

b)  działkę nr geod. (...), o powierzchni 1,0122 ha, na której posadowiony jest budynek produkcyjno-usługowy i gospodarczy dla rolnictwa.

Powyższy podział geodezyjny został ujawniony w księdze wieczystej (...) Sądu Rejonowego w Piszu.

Zarówno działka (...), jak i działka (...) nie posiada bezpośredniego dostępu do jeziora. Linia brzegowa w tym miejscu jest bagnista, porośnięta trzcinami. Jedyny dostęp do jeziora zapewnia nielegalnie wykopany kanał, który w chwili obecnej wchodzi na działkę nr (...), z której korzysta uczestniczka postępowania.

(dowód: zeznania świadka K. D. k. 116v-117; wyrys z mapy ewidencyjnej k. 29-30; protokół z przyjęcia przebiegu granic nieruchomości k. 32-35; protokół z czynności wznowienia znaków granicznych k. 36-42; wydruk z księgi wieczystej k. 8-9; zeznania wnioskodawczyni k. 117v-118; częściowo zeznania uczestniczki k. 118v)

Sąd zważył, co następuje:

Żądanie zniesienia współwłasności jest jednym z podstawowych uprawnień współwłaścicieli. Współwłasność jest bowiem ze swojej istoty stanem nietrwałym, tymczasowym, którego likwidacja następuje na żądanie każdego ze współwłaścicieli, zarówno co do samego zniesienia współwłasności, jak i co do zakresu zniesienia (całkowitego bądź częściowego).

W myśl art. 622 § 2 k.p.c., gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wydaje postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych.

W przypadku braku zgodnego wniosku, a zachodzą warunki do dokonania podziału w naturze, sąd dokonuje tego podziału na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym. Różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne (art. 623 k.p.c.).

Zgodnie z art. 211 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Należy podkreślić, że podział fizyczny jest podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, wyraźnie preferowanym przez Kodeks cywilny, co niewątpliwie wynika z treści art. 211 k.c. Oznacza to, że jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, powinien on brać pod uwagę przede wszystkim ten sposób wyjścia ze współwłasności, chyba, że współwłaściciele sami żądają przyznania rzeczy wspólnej jednemu z nich w zamian za spłatę, albo sprzedaży stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Wyłączenie zniesienia współwłasności przez podział rzeczy wspólnej jest dopuszczalne tylko wówczas gdy taki podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znacznie zmniejszyć jej wartość. Podział fizyczny rzeczy jest sprzeczny z przepisami ustawy wówczas, gdy wynika z nich wyraźny zakaz podziału. Pojęcie „istotnej zmiany rzeczy” i „znacznego zmniejszenia wartości” są zwrotami niedookreślonymi, w związku z czym niedopuszczalne jest przyjmowanie a priori uogólnionych ocen. O tym, czy konkretny podział spowoduje istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości, rozstrzyga sędzia stosownie do okoliczności faktycznych danej sprawy i na podstawie powszechnej znajomości rzeczy.

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni domagała się zniesienia współwłasności przedmiotowej nieruchomości poprzez fizyczny podział, tj. przyznanie działki gruntu o nr (...) wnioskodawczyni, zaś działki o nr (...) uczestniczce.

Przesłuchany w charakterze świadka geodeta K. D. zeznał, że uczestniczka była obecna przy każdej z czterech jego wizyt na gruncie, widziała położenie kamieni granicznych, wiedziała, że granica między działkami będzie przebiegała po szambie i nie zgłaszała co do tych kwestii żadnych zastrzeżeń, zgodziła się na taki przebieg granicy. Zgłosiła uwagę odnośnie zbyt bliskiego przebiegu granicy przy budynku. Uwaga ta została przez geodetę uwzględniona wskutek czego, granica została odsunięta od budynku na odległość jednego metra. W ten sposób działka (...) otrzymała powierzchnię większą o 190 m ², na co zgodę wyraziła wnioskodawczyni. W ocenie świadka, odstęp jednego mera od budynku daje swobodny dostęp do budynku, umożliwia także postawienie w tym miejscu rusztowania na potrzeby ewentualnych prac budowlanych. Świadek zeznał, że żadna z nowo powstałych działek nie ma problemu z wjazdem i żadna z nich nie posiada bezpośredniego dostępu do jeziora. Jedyny dostęp do jeziora zapewnia nielegalnie wykopany kanał, który w chwili obecnej wchodzi na działkę nr (...), z której korzysta uczestniczka postępowania. Dodał, że w swojej pracy nie stosuje podpisywania niewypełnionych kartek.

Przesłuchana w charakterze strony wnioskodawczyni również zeznała, że taki podział nieruchomości był w pełni akceptowany przez uczestniczkę, która brała udział w spotkaniach z geodetą i o wszystkim była poinformowana. Dodała, że aktualny podział odpowiada dotychczasowemu sposobowi korzystania przez zainteresowane z nieruchomości. Zeznała również, że żadna z przedmiotowych działek nie posiada bezpośredniego dostępu do jeziora, albowiem linia brzegowa w tym miejscu jest bagnista i porośnięta trzcinami.

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni i świadka K. D., albowiem były spójne, rzeczowe i wzajemnie się uzupełniały. W konsekwencji za niewiarygodne Sąd uznał zeznania uczestniczki w zakresie, w jakim podała, że podział miał być dokonany inaczej, że nic z nią nie było przez geodetę uzgadniane i że podpisywała tylko puste kartki, które geodeta potem uzupełniał.

Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że zaproponowany przez wnioskodawczynię sposób podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych, a przede wszystkim, jest to podział, jaki w 2023 roku zaakceptowały zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestniczka, które zgodnie i wspólnie zleciły geodecie dokonanie podziału nieruchomości w taki właśnie, a nie inny sposób, i poniosły związane z tymi czynnościami koszty.

W konsekwencji powyższych ustaleń, Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił wniosek pełnomocnika uczestniczki zawarty w punkcie 9. odpowiedzi na wniosek i w punkcie II. pisma z dnia 29 marca 2024 roku, albowiem zdaniem Sądu wnioski te zmierzały jedynie do przedłużenia postępowania i generowałyby zbędne koszty postępowania obciążające uczestniczkę. Wniosek dowody pełnomocnika uczestniczki zawarty w punkcie 6. odpowiedzi na wniosek Sąd oddalił na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., albowiem był nieistotny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Z uwagi na powyższe, na podstawie powołanych na wstępie rozważań przepisów, mając na uwadze zgodne stanowisko zainteresowanych, iż przedmiotowe działki gruntu mają taką samą wartość, Sąd orzekł, jak w punkcie I. postanowienia.

Sąd zobowiązał zainteresowane do wzajemnego wydania w posiadanie przyznanych na własność nieruchomości.

Celem zapewnienia uczestniczce postępowania nieograniczonego dostępu do szamba, Sąd na podstawie art. 285 § 1 k.c. postanowił, jak w punkcie II. sentencji postanowienia i ustanowił na nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) służebność gruntową na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...), polegającą na prawie korzystania z szamba zlokalizowanego na nieruchomości stanowiącej działkę o nr (...) oraz dostępu do szamba w odległości jednego metra po obrysie szamba.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.