I Ns 232/23 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Piszu z 2024-12-30

Sygn. akt I Ns 232/23

POSTANOWIENIE

Dnia 30 grudnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Magdalena Łukaszewicz

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anita Topa

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2024 roku na rozprawie

sprawy z wniosku A. O.

z udziałem M. (...), M. O., H. S., G. S., Z. S., T. S.

o dział spadku i podział majątku wspólnego

p o s t a n a w i a:

I.  dokonać podziału majątku wspólnego L. (...) oraz działu spadku po L. (...) zmarłej w dniu 12.01.2011 r. w P. i J. O. zmarłym w dniu 13.02.2016 r. w O., w skład którego wchodzi stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny nr (...), położony w budynku nr (...) przy ulicy (...) w P., wraz z pomieszczeniem przynależnym i udziałem w nieruchomości wspólnej, dla którego w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta (...), o wartości 312 730 zł, w ten sposób, że zarządzić sprzedaż opisanej wyżej nieruchomości w drodze licytacji publicznej;

II.  ustalić, że uczestniczka M. O. poniosła nakłady z majątku osobistego na nieruchomość opisaną w punkcie I. o wartości 62 790 zł (sześćdziesiąt dwa tysiące siedemset dziewięćdziesiąt złotych);

III.  ustalić, że uczestniczka M. O. otrzyma należność opisaną w punkcie II. z sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości opisanej w punkcie I.;

IV.  ustalić, że wnioskodawca A. O. otrzyma 6/16 części, uczestniczki M. (...) otrzymają po 3/16 części, a uczestnicy H. S., G. S., Z. S. i T. S. otrzymają po 1/16 części sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości opisanej w punkcie I., pozostałej po zaspokojeniu kosztów sprzedaży i zwrocie nakładów zgodnie z punktem III.;

V.  zwrócić wnioskodawcy A. O. kwotę 620,71 zł (sześćset dwadzieścia złotych 71/100) tytułem niewykorzystanej w sprawie zaliczki zapisanej pod poz. (...) sum na zlecenie Sądu Rejonowego w Piszu;

VI.  zwrócić uczestniczce M. O. kwotę 620,71 zł (sześćset dwadzieścia złotych 71/100) tytułem niewykorzystanej w sprawie zaliczki zapisanej pod poz. (...) sum na zlecenie Sądu Rejonowego w Piszu;

VII.  orzec, iż uczestnicy postępowania ponoszą pozostałe koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie we własnym zakresie.

UZASADNIENIE

A. O. wniósł o dokonanie podziału majątku wspólnego L. (...) oraz działu spadku po L. (...) zmarłej w dniu 12 stycznia 2011 roku w P. i J. O. zmarłym w dniu 13 lutego 2016 roku w O., w skład którego wchodzi stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny nr (...) położony w budynku mieszkalnym nr (...) przy ulicy (...) w P., wraz z pomieszczeniem przynależnym i udziałem w nieruchomości wspólnej, dla którego Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...), o wartości 360 000 złotych, poprzez przyznanie ww. nieruchomości uczestniczkom postępowania M. (...) oraz zasądzenie na rzecz wnioskodawcy stosownej spłaty odpowiadającej jego udziałowi w majątku spadkowym.

W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że spadkodawcy L. (...) mieli dwoje dzieci: syna K. O. i syna A. O.. K. O. zmarł, a spadek po nim nabyły uczestniczki postępowania: żona M. O. i córka M. (...). Po śmierci K. O., uczestniczki zamieszkały w przedmiotowym lokalu mieszkalnym i wyłącznie one korzystają z tego lokalu do dnia dzisiejszego. Wnioskodawca zamieszkuje na stałe za granicą, nie korzysta i nie zamierza korzystać ze spornej nieruchomości. Wnioskodawca próbował porozumieć się z uczestniczką M. O. w kwestii działu spadku, jednak bezskutecznie.

Postanowieniem z dnia 23 sierpnia 2023 roku, Sąd Rejonowy w Piszu wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania H. S., G. S., Z. S. i T. S.. Nie zajęli oni stanowiska w sprawie.

Uczestniczka postępowania M. O. co do zasady przychyliła się do wniosku. Konsekwentnie i stanowczo nie wyraziła zgody na przyznanie jej przedmiotowej nieruchomości. Podała, że nie wiąże swojej przyszłości z Polską, zamierza na stałe wyprowadzić się za granicę. Ponadto, nie posiada środków finansowych na spłatę uczestników. Dlatego też wniosła o przyznanie spornego lokalu mieszkalnego na rzecz wnioskodawcy za spłatą na rzecz pozostałych uczestników postępowania stosowną do przysługujących im udziałów.

Uczestniczka wniosła nadto o ustalenie, że poczyniła ona nakład ze swojego majątku osobistego na nieruchomość spadkową w łącznej kwocie 71 147,45 złotych, w postaci prac remontowo-budowlanych oraz zakupu stałego wyposażenia lokalu, oraz o rozliczenie ww. należności w niniejszym postępowaniu.

Nadto uczestniczka wniosła o rozliczenie w niniejszym postępowaniu kwoty 18 447,13 złotych, jaką poniosła ze swojego majątku osobistego na utrzymanie nieruchomości spadkowej, tj. na pokrycie należnych za lokal opłat czynszowych.

Ustanowiony przez sąd opiekuńczy reprezentant małoletniej uczestniczki M. (...) - M. W. (postanowienie k. 254), co do zasady przychylił się do wniosku o podział majątku wspólnego i dział spadku. Zajął stanowisko analogiczne do stanowiska uczestniczki M. O..

Wnioskodawca wniósł o oddalenie ww. wniosków uczestniczki postępowania. Z ostrożności procesowej zakwestionował podaną przez uczestniczkę wartość nakładów i wniósł o dopuszczenie w tym zakresie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości. Nadto, w ocenie wnioskodawcy, część poczynionych przez uczestniczkę nakładów uznać należy za nakłady zbytkowe i dokonane bez zgody pozostałych współwłaścicieli nieruchomości.

Wobec stanowiska uczestniczki, wnioskodawca wniósł o zarządzenie sprzedaży przedmiotowej nieruchomości w drodze licytacji publicznej i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży stosownie do udziałów posiadanych przez uczestników postępowania.

Sąd ustalił, co następuje:

L. i J. małżonkowie (...) w czasie trwania związku małżeńskiego, nabyli prawo własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku mieszkalnym nr (...) przy ulicy (...) w P., wraz z pomieszczeniem przynależnym i udziałem w nieruchomości wspólnej, dla którego to lokalu w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta (...).

Małżonków łączył ustrój ustawowej wspólności majątkowej. Udziały małżonków w majątku wspólnym były równe.

(okoliczności bezsporne, dowód: wydruk z księgi wieczystej (...) k. 15-20)

L. O. zmarła 14 listopada 2006 roku w P..

W dacie śmierci pozostawała w związku małżeńskim z J. O. i posiadała dwóch synów: K. (...).

K. (...) odrzucili spadek po matce. W dacie otwarcia spadku, nie posiadali zstępnych.

Sąd Rejonowy w Piszu postanowieniem z dnia 19 października 2023 roku wydanym w sprawie I Ns 232/23 stwierdził, że spadek po L. (...) nabyli:

- mąż J. O. s. W. i W. w 4/8 części,

- córka bratanka Z. S. c. A. i R. w 1/8 części,

- syn bratanka T. S. s. A. i R. w 1/8 części,

- syn bratanicy H. S. s. K. i K. w 1/8 części,

- córka bratanicy G. S. c. Ł. i K. w 1/8 części.

(okoliczności bezsporne, dowód: postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po L. (...) k. 184)

J. O. zmarł 13 lutego 2016 roku w (...).

Sąd Rejonowy w Piszu postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2022 roku wydanym w sprawie I Ns 225/22 stwierdził, że spadek po J. O. nabyli:

- syn K. O. w ½ części,

- syn A. O. w ½ części.

K. O. zmarł 28 października 2021 roku w E..

Sąd Rejonowy w Piszu postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2022 roku wydanym w sprawie I Ns 225/22 stwierdził, że spadek po K. O. nabyły:

- żona M. O. w ½ części,

- córka M. (...) w ½ części.

(okoliczności bezsporne, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po J. (...) k. 17 akt sprawy I Ns 225/22 Sądu Rejonowego w Piszu)

Po śmierci K. O., jego żona M. O. i małoletnia córka M. (...) przeprowadziły się z Wielkiej Brytanii do P. i zamieszkały w opisanym wyżej lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku mieszkalnym nr (...) przy ulicy (...), z którego z wyłączeniem pozostałych współwłaścicieli korzystają do dnia dzisiejszego.

(okoliczności bezsporne)

M. O. poniosła nakłady z majątku osobistego na remont ww. lokalu mieszkalnego, o łącznej wartości 62 790 złotych.

Wartość rynkowa prawa własności ww. lokalu mieszkalnego, według stanu na dzień 7 sierpnia 2024 roku i według cen aktualnych wynosi 312 730 złotych.

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości k. 281-315)

Sad zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 31 § 1 k.r.o. majątkiem wspólnym małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przepis art. 43 § 1 k.r.o. zawiera domniemanie, iż oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Zgodnie z art. 46 k.r.o. od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku w sprawach nie unormowanych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i dziale spadku. Podobne odesłanie w kwestiach proceduralnych do przepisów o dziale spadku zawiera przepis art. 567 § 3 k.p.c.

Skład i wartość majątku wspólnego oraz spadku ulegającego podziałowi ustala sąd (art. 684 k.p.c.).

Zasadą jest, iż podział majątku wspólnego i dział spadku obejmuje składniki należące do danego majątku w dacie ustania wspólności/otwarcia spadku oraz istniejące w chwili dokonywania podziału.

Przepisy regulujące postępowanie o dział spadku (art. 680-689 k.p.c.), jak i przepisy normujące podział majątku wspólnego (art. 566-567 k.p.c.), nie określają wprost sposobów podziału. Odsyłają do uregulowań dotyczących zniesienia współwłasności (art. 688 k.p.c.).

W myśl art. 622 § 2 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c., gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wydaje postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych.

Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego (art. 212 § 2 k.c.).

W niniejszej sprawie bezspornie ustalono, że w skład majątku wspólnego spadkodawców wchodziło prawo własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku mieszkalnym nr (...) przy ulicy (...) w P., wraz z pomieszczeniem przynależnym i udziałem w nieruchomości wspólnej, dla którego to lokalu w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta (...).

Bezspornie ustalono również, że udziały spadkodawców w opisanym wyżej prawie własności w całości wyczerpują majątek spadkowy.

Aktualnie, na skutek spadkobrania, współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości są:

- wnioskodawca A. O. w udziale 6/16 części,

- uczestniczka M. (...) w udziale po 3/16 części,

- uczestnicy Z. S., T. S., H. S. i G. S. w udziale po 1/16 części.

Uczestnicy Z. S., T. S., H. S. i G. S. nie zajęli stanowiska w sprawie. Natomiast A. O., M. (...) nie wyrazili zgody na przyznanie im przedmiotowej nieruchomości.

W konsekwencji nie możliwe było przyjęcie rozwiązania, które sprowadzałoby się do przyznania przedmiotowego prawa własności jednemu ze współwłaścicieli. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 04.11.1998r. w sprawie II CKN 347/98 stwierdził, że nie możliwe jest przyznanie rzeczy jednemu z dotychczasowych współwłaścicieli wbrew jego woli. Narzucanie własności rzeczy nie byłoby racjonalne. Do właściciela bowiem, a nie do Sądu, należy ocena, czy rzecz jest mu potrzebna. Brak zgody współwłaścicieli na przyznanie im rzeczy jest okolicznością, która zgodnie z art. 212 § 2 k.c. uzasadnia sprzedaż rzeczy.

Wobec braku zgody zainteresowanych na przyznanie im przedmiotowego lokalu, Sąd zarządził sprzedaż tej nieruchomości. Sprzedaż taka odbywa się zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego na podstawie przepisów o sprzedaży rzeczy w toku postępowania egzekucyjnego, w drodze licytacji.

Odnosząc się do roszczenia uczestniczki M. O. o rozliczenie w niniejszym postępowaniu poniesionych przez niego wydatków na utrzymanie lokalu, w pierwszej kolejności wskazać należy, iż zgodnie z art. 618 § 1 k.p.c. w sprawach o podział majątku wspólnego i dział spadku sąd rozstrzyga także wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy. Roszczenia o których mowa w tym przepisie, to przede wszystkim roszczenia związane z korzystaniem z rzeczy wspólnej, pobieraniem z niej pożytków i przychodów oraz dokonanych nakładów.

W myśl art. 207 k.c. pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

Pojęcie wydatków użyte w art. 207 k.c. jest w orzecznictwie rozumiane szeroko. Przyjmuje się, że w pojęciu tym mieszczą się także nakłady, nie tylko konieczne, lecz także inwestycyjne, prowadzące do zwiększenia wartości rzeczy wspólnej. Wydatkiem w rozumieniu tego unormowania jest nie tylko wydatek zmierzający do zachowania wspólnego prawa, lecz także wydatek poniesiony na normalną eksploatację rzeczy. Z kolei ciężarami w rozumieniu art. 207 k.c. są m.in. podatki i inne świadczenia o charakterze publicznoprawnym obciążające współwłaścicieli nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności.

Wbrew twierdzeniom uczestniczki, w niniejszym postępowaniu nie podlegają rozliczeniu kwoty poniesione przez nią od 2016 roku na utrzymanie przedmiotowego lokalu, tj. na opłacenie czynszu. Faktem jest, że od 2016 roku wszelkie wydatki i ciężary związane z przedmiotowym lokalem mieszkalnym ponosi uczestniczka M. O.. Nie bez znaczenia pozostaje jednak fakt, że od tej daty przedmiotowy lokal znajduje się w wyłącznym posiadaniu uczestniczki M. O., która zamieszkuje w tym lokalu wspólnie z małoletnią córką, a tym samym to wyłącznie uczestniczka i jej córka pobierają pożytki z tej rzeczy wspólnej. W ocenie Sądu, fakt korzystania przez ww. uczestniczki z lokalu wchodzącego w skład spadku i pobierania z niego pożytków z wyłączeniem pozostałych współwłaścicieli, uzasadnia oddalenie roszczenia o rozliczenie kosztów utrzymania przedmiotowego lokalu.

Rozliczeniu podlegają natomiast niewątpliwie poniesione przez uczestniczkę nakłady z majątku osobistego na remont przedmiotowego lokalu. Fakt wykonania prac remontowych, potwierdzają załączone do akt sprawy faktury, rachunki, wydruki zamówienia oraz zeznania świadka M. W.. Sąd uznał te dowody za wiarygodne, bowiem wzajemnie się uzupełniały.

Wartość ww. nakładów, wobec braku zgodnego w tej kwestii stanowiska wnioskodawcy i uczestniczki, Sąd ustalił w oparciu o opinię powołanego w sprawie biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości, na kwotę 62 790 złotych. Jednocześnie biegły określił, że aktualna wartość rynkowa przedmiotowego prawa własności, z uwzględnieniem przeprowadzonych przez uczestniczkę prac remontowych, wynosi 312 730 złotych. Oczywistym jest jednak, że ostateczną wysokość ceny ustali prawo rynku i faktyczne zainteresowanie nabyciem prawa własności przedmiotowej nieruchomości. W przypadku szerokiego zainteresowania potencjalnych nabywców, niewątpliwie znajdzie to bezpośrednie przełożenie na podwyższenie ceny, za jaką nieruchomość będzie sprzedana w toku licytacji.

Sąd w pełni podzielił opinię biegłego. Jest ona jasna i pełna, wyjaśnia wszystkie istotne okoliczności, uzasadnia przedstawione w niej wnioski i dokonane wyliczenia, a równocześnie jest poparta wiedzą i doświadczeniem zawodowym biegłego. Ponadto opinia ta nie była kwestionowana przez uczestników.

W oparciu o przepis art. 625 k.p.c., Sąd ustalił, że wnioskodawca otrzyma 6/16 części, uczestniczki M. (...) otrzymają po 3/16 części, a uczestnicy H. S., G. S., Z. S. i T. S. otrzymają po 1/16 części sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości opisanej w punkcie I., pozostałej po zaspokojeniu kosztów sprzedaży i zwrocie na rzecz uczestniczki wartości poniesionych przez nią nakładów.

O kosztach opinii powołanego w sprawie biegłego, Sąd rozstrzygnął w oparciu o przepis art. 520 § 2 k.p.c., uznając, iż ze względu na charakter sprawy oraz fakt, że wyłącznie wnioskodawca i uczestniczka byli zainteresowani wynikiem niniejszego postępowania, winni w równym stopniu ponieść koszt wynagrodzenia i wydatków biegłego, który wyniósł łącznie 2 758,59 złotych i w całości pokryty został z zaliczek wpłaconych przez wnioskodawcę i uczestniczkę (po 2 000 złotych).

Na podstawie art. 80 ust. 1 w zw. z art. 84 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2020r., poz. 755), Sąd zwrócił wnioskodawcy i uczestniczce kwoty po 620,71 złotych tytułem niewykorzystanych w sprawie zaliczek (2 000 zł – 1 379,30 zł).

O pozostałych kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Anita Topa
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Piszu
Osoba, która wytworzyła informację:  sędzia Magdalena Łukaszewicz
Data wytworzenia informacji: