Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Piszu

POSTANOWIENIE

Dnia 21 lutego 2025

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Gajewska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Agnieszka Zuzga

po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2025 w Piszu na rozprawie

sprawy z wniosku małoletnich S. K., A. K., M. K. (1), M. K. (2) zastąpionych przez przedstawicielkę ustawową M. K. (3)

z udziałem M. B., G. L., J. L., W. L., A. D., W. B.

o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku

p o s t a n a w i a:

- oddalić wniosek.

sędzia Anna Gajewska

Sygn. akt I Ns 450/24

UZASADNIENIE

W dniu 21 grudnia 2024 roku małoletni S. K., A. K., M. K. (1) i M. K. (2), reprezentowani przez przedstawicielkę ustawową M. K. (3), wystąpili z wnioskiem o zmianę postanowienia Sądu Rejonowego w Piszu w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po T. L., wydanego w dniu 23 sierpnia 2023 roku pod sygn. akt I Ns 185/20, poprzez stwierdzenie, że spadek po wyżej wymienionym T. L. na podstawie ustawy nabyła matka E. L. i siostrzeniec M. B..

W uzasadnieniu przedstawicielka ustawowa małoletnich wnioskodawców podniosła, że wskazanym wyżej postanowieniem wydanym 23 sierpnia 2023 roku Sąd Rejonowy w Piszu stwierdził, że spadek po T. L. nabyli: matka E. L., siostrzeniec M. B. oraz małoletni S. K., A. K., M. K. (1) i M. K. (2). Tymczasem w dniu 17 sierpnia 2023 roku ustawowi przedstawiciele małoletniego S. K., A. K., M. K. (1) i M. K. (2) oświadczyli przed notariuszem, że w imieniu ww. małoletnich odrzucają spadek po T. L.. Powołali się przy tym na prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Łomży III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z dnia 13 czerwca 2023 roku wydane w sprawie III Nsm 257/23, w którym sąd zezwolił M. K. (3) i K. K. na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego narządu majątkiem małoletnich dzieci polegającej na złożeniu oświadczenia w imieniu małoletnich dzieci o odrzuceniu przez nich spadku po krewnym T. L..

Uczestnik postępowania G. L. (spadkobierca E. L.) co do zasady przychylił się do wniosku.

Pozostali uczestnicy postępowania A. D., J. L., W. L., W. B. (spadkobiercy E. L.) oraz M. B. nie zajęli stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

Przed Sądem Rejonowym w Piszu pod sygn. akt I Ns 185/20 toczyło się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po T. L. s. E. i E., którego zwłoki znaleziono w dniu 12 sierpnia 2019 roku.

Postanowieniem z dnia 24 listopada 2021 roku Sąd Rejonowy w Piszu wezwał do udziału w ww. postępowaniu w charakterze uczestnika m.in. siostrzenicę spadkodawcy - M. K. (3).

M. K. (3) poinformowała Sąd Rejonowy w Piszu, że w dniu 16 listopada 2021 roku odrzuciła spadek po T. L., na dowód czego przedłożyła akt notarialny – protokół z przyjęcia oświadczenia o odrzuceniu spadku sporządzony przez notariusza A. G. w Kancelarii Notarialnej w P. za numerem Repertorium(...). Notariusz pouczyła M. K. (3), że w związku ze złożeniem przez nią oświadczenia o odrzuceniu spadku, do kręgu spadkobierców po T. L. należą od tego momentu jej zstępni.

W związku z odrzuceniem przez M. K. (3) spadku po T. L., postanowieniem z dnia 4 stycznia 2023 roku Sąd Rejonowy w Piszu wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników małoletnie dzieci M. K. (3): S. K., A. K., M. K. (1) i M. K. (2). Odpis tego postanowienia doręczono ustawowej przedstawicielce ww. małoletnich - M. K. (3) w dniu 23 stycznia 2023 roku.

W dniu 24 stycznia 2023 roku do Sądu Rejonowego w Piszu wpłynęło pismo M. K. (3), w którym „jako przedstawicielka ustawowa małoletnich S. K., A. K., M. K. (1) i M. K. (2) wniosła o odrzucenie spadku po T. L.”.

Pismem z dnia 17 lutego 2023 roku – doręczonym M. K. (3) w dniu 22 lutego 2023 roku – Sąd Rejonowy w Piszu poinformował ustawową przedstawicielkę małoletnich uczestników S. K., A. K., M. K. (1) i M. K. (2), że do skutecznego złożenia w imieniu małoletnich oświadczenia o odrzuceniu spadku, konieczne jest uprzednie uzyskanie zgody Sądu rodzinnego na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. W tym celu przedstawiciel ustawowy powinien złożyć do Sądu Rejonowego w Łomży III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich wniosek o zezwolenie na dokonanie w imieniu małoletnich dzieci czynności prawnej polegającej na odrzuceniu spadku po T. L.. Ponadto Sąd poinformował M. K. (3), że w związku z upływem terminu do złożenia w imieniu małoletnich dzieci oświadczenia o odrzuceniu spadku po T. L., po uzyskaniu ww. zgody sądu rodzinnego konieczne jest złożenie przez przedstawiciela ustawowego wniosku w sprawie I Ns 185/20 o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia w terminie w imieniu małoletnich dzieci oświadczenia o odrzuceniu spadku wraz z wnioskiem o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

W dniu 4 sierpnia 2023 roku M. K. (3) doręczono zawiadomienie o terminie rozprawy wyznaczonej na dzień 23 sierpnia 2023 roku.

M. K. (3) nie stawiła się na rozprawę. Na rozprawie tej Sąd Rejonowy w Piszu wydał postanowienie, w którym stwierdził, że spadek po T. L. nabyli matka E. L., siostrzeniec M. B. oraz małoletni S. K., A. K., M. K. (1) i M. K. (2).

Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po T. L. uprawomocniło się 31 sierpnia 2023 roku.

W dniu 27 grudnia 2023 roku do Sądu Rejonowego w Piszu wpłynęło pismo M. K. (3), w którym poinformowała ona, że w dniu 17 sierpnia 2023 roku w imieniu swoich małoletnich dzieci odrzuciła spadek po T. L., do dokonania której to czynności uzyskała zgodę Sądu Rejonowego w Łomży III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich (postanowienie z dnia 13 czerwca 2023 roku wydane w sprawie III Nsm 257/23). Na dowód powyższego przedłożyła akt notarialny sporządzony w dniu 17 sierpnia 2023 roku przed notariuszem A. G. za numerem repertorium (...).

(dowód: znajdujące się w aktach sprawy I Ns 185/20 Sądu Rejonowego w Piszu: postanowienie z dnia 24.11.2021 r. k. 96, akt notarialny z 16.11.2021 r. - protokół z przyjęcia oświadczenia o odrzuceniu spadku k. 130-130v, postanowienie z dnia 04.01.2023 r. k. 168, zpo k. 183, pismo M. K. (3) z 24.01.2023 r. k. 185, pismo z 17.02.2023 r. k. 195, zpo k. 197, zpo k. 209, pismo z 27.12.2023 r. k. 245, akt notarialny z 17.08.2023 r. k. 246-247; oświadczenie M. K. (3) złożone na rozprawie w dniu 19.02.2025 r. k. 40)

Sąd zważył, co następuje:

Wnioskodawczyni domagała się w niniejszym postępowaniu zmiany prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w trybie art. 679 k.p.c. Przepis ten przewiduje dwa sposoby zmiany orzeczenia, tj. dla osoby, która była uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, oraz dla osoby, która nie uczestniczyła w tym postępowaniu. Osoba, która żąda zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, a była uczestnikiem postępowania, musi jednakże oprzeć swoje żądanie na podstawie, której nie mogła powołać w postępowaniu, a po drugie wniosek o zmianę musi złożyć przed upływem roku od dnia, w którym tę możność uzyskała. Natomiast osoba niebędąca uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku nie jest ograniczona ani terminem, ani też koniecznością powołania podstawy do żądania zmiany prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, o której nie wiedziała w toku tego postępowania.

Postępowanie unormowane w art. 679 k.p.c. , chociaż autonomiczne, ma charakter "wznowieniowy". Zainteresowany, który był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, winien wykazać – jak przy wznowieniu – szczególne przesłanki swego żądania, czyli podstawę, której nie mógł powołać w poprzednim postępowaniu oraz zachowanie rocznego terminu, który biegnie od chwili, w której uzyskał możliwość powołania się na nią. Wynikający z art. 670 k.p.c. obowiązek sądu badania z urzędu, kto jest spadkobiercą, w postępowaniu wszczętym na podstawie art. 679 k.p.c. istnieje w zakresie wyznaczonym przez dopuszczalną podstawę żądania zmiany prawomocnego postanowienia, a zmiana postanowienia spadkowego może opierać się tylko na takiej podstawie (vide postanowienie SN z 21.12.2011 r., IV CSK 199/11, Legalis). Z art. 679 k.p.c. wynika jednoznacznie ścisłe powiązanie uprawnienia żądania zmiany postanowienia z podstawą, która nie mogła być powołana przez zainteresowanego w poprzednim postępowaniu, w którym brał udział. Strona wnosząca o zmianę postanowienia spadkowego powinna wykazać, że powołane przez nią fakty i dowody, które mają uzasadniać żądanie zmiany, pozostawały poza jej dostępem podczas poprzedniego postępowania, przy uwzględnieniu, że chodzi o obiektywną możliwość ich powołania (vide postanowienie SN z 11.9.2014 r., III CSK 239/13, Legalis).

Na gruncie przedmiotowej sprawy bezspornym było, iż małoletni wnioskodawcy byli uczestnikami postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po T. L., a w konsekwencji ograniczeni byli rocznym terminem do złożenia wniosku o zmianę postanowienia, jak również musieli w niniejszym postępowaniu wykazywać, że nie mogli w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku powołać podstawy do żądania zmiany zapadłego orzeczenia.

W ocenie Sądu, powyższe przesłanki nie zostały spełnione przez ustawową przedstawicielkę małoletnich wnioskodawców.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 1020 k.c., spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

Rozpytania w niniejszej sprawie ustawowa przedstawicielka małoletnich wnioskodawców M. K. (3) podała, że gdy złożyła oświadczenie o odrzuceniu spadku po T. L., co miało miejsce 16 listopada 2021 roku, została pouczona przez notariusza, że do kręgu spadkobierców po T. L. należą od tego momentu jej zstępni. Zatem w dniu 16 listopada 2021 roku rozpoczął bieg termin sześciu miesięcy na złożenie przez M. K. (3) oświadczenia w imieniu jej małoletnich dzieci o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku po T. L. (art. 1015 § 1 k.c.). Bezspornym jest, że M. K. (3) w tym terminie oświadczenia takiego nie złożyła.

Ze zwrotnego potwierdzenia odbioru znajdującego się na karcie 197 akt sprawy I Ns 185/20 wprost wynika, że w dniu 22 lutego 2023 roku M. K. (3) otrzymała z sądu pismo, w którym jako ustawowa przedstawicielka małoletnich uczestników S. K., A. K., M. K. (1) i M. K. (2) została poinformowana, że do skutecznego złożenia w imieniu małoletnich oświadczenia o odrzuceniu spadku, konieczne jest uprzednie uzyskanie zgody Sądu rodzinnego na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka, a następnie, w związku z upływem terminu do złożenia w imieniu małoletnich dzieci oświadczenia o odrzuceniu spadku po T. L., po uzyskaniu ww. zgody sądu rodzinnego konieczne jest złożenie przez przedstawiciela ustawowego wniosku w sprawie I Ns 185/20 o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia w terminie w imieniu małoletnich dzieci oświadczenia o odrzuceniu spadku wraz z wnioskiem o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Z przedłożonego przez ustawową przedstawicielkę małoletnich wnioskodawców aktu notarialnego sporządzonego w dniu 17 sierpnia 2023 roku przed notariuszem A. G. za numerem repertorium (...) (k. 10-11), wynika, że zgodę Sądu rodzinnego na odrzucenie w imieniu małoletnich dzieci spadku po T. L., M. K. (3) uzyskała w dniu 13 czerwca 2023 roku (postanowienie Sądu Rejonowego w Łomży III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich wydane w sprawie III Nsm 257/23), a w dniu 17 sierpnia 2023 roku złożyła przed ww. notariuszem w imieniu swoich małoletnich dzieci oświadczenie o odrzuceniu spadku po T. L..

Podkreślić należy, że o dokonaniu powyższej czynności M. K. (3) zawiadomiła Sąd Rejonowy w Piszu dopiero w dniu 27 grudnia 2023 roku (k. 245-246 akt sprawy I Ns 185/20), a przecież była prawidłowo zawiadomiona o terminie rozprawy wyznaczonym w sprawie I Ns 185/20 na dzień 23 sierpnia 2023 roku.

M. K. (3) nie stawiła się na ww. rozprawę, nie poinformowała (chociażby telefonicznie czy e-mailowo) o dokonanej w imieniu małoletnich uczestników czynności prawnej, nie wniosła o odroczenie rozprawy i - co najważniejsze - nie złożyła do Sądu Rejonowego w Piszu w sprawie I Ns 185/20 wniosku o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia w terminie w imieniu małoletnich dzieci oświadczenia o odrzuceniu spadku, a o konieczności złożenia takiego wniosku została pisemnie poinformowana przez Sąd w dniu 22 lutego 2023 roku.

W tych okolicznościach Sąd stwierdził, że ustawowa przedstawicielka małoletnich wnioskodawców, M. K. (3), nie tylko nie zachowała rocznego terminu do złożenia wniosku o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po T. L., jak również nie wykazała w niniejszym postępowaniu, że nie mogła w toku postępowania I Ns 185/20 powołać podstawy do żądania zmiany zapadłego orzeczenia.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 679 k.p.c. a contrario, Sąd wniosek o zmianę postanowienia oddalił.

sędzia Anna Gajewska